کرمان رصد - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
محسن صالحی‌خواه| امضای سند مشترک میان ارمنستان و آذربایجان با وساطت دونالد ترامپ در کاخ سفید، شرایط موضوع مهم دالان زنگزور را تا حدی دچار تغییرات کرد. اگرچه هنوز قراردادی به امضا نرسیده اما باکو و ایروان به توافق صلح رسیدند که می‌تواند چارچوبی برای ترتیبات آینده منطقه قفقاز جنوبی باشد.
براساس این توافق که به امضای نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا رسید، مسیر مواصلاتی میان سرزمین اصلی آذربایجان با منطقه نخجوان، ترکیه و اروپا با نام مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بین‌المللی (TRIPP)ایجاد خواهد شد. مسیری متشکل از چند محور که به مدت 99 سال اداره آن با ایالات متحده آمریکاست. موضوع زنگزور برای ایران بسیار بااهمیت است.
چراکه می‌تواند تبعات امنیتی و اقتصادی برای کشور داشته باشد. با این همه اما دو موضع متضاد از سوی مقامات و دستگاه‌های کشورمان در روزی که گذشت، مشاهده کردیم. نکته جالب آن که وزارت خارجه روسیه هم موضع نرمی نسبت به این توافق نشان داد.
دو موضع متفاوت از ایران
وزارت امور خارجه کشورمان، روز گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد: «جمهوری اسلامی ایران با دقت روندهای جاری در منطقه قفقاز جنوبی را دنبال می‌کند و با هر دو کشور همسایه، جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان، در خصوص این تحولات در ارتباط است. بدون تردید صلح و ثبات در منطقه قفقاز به نفع همه کشورهای منطقه است. جمهوری اسلامی ایران با استقبال از نهایی‌شدن متن توافق صلح توسط دو کشور، این تحول را گامی مهم در تحقق صلح پایدار در منطقه ارزیابی می‌کند.
در عین حال نگرانی خود را از پیامدهای منفی هرگونه مداخله خارجی به هر شیوه و شکلی، به‌ویژه در مجاورت مرزهای مشترک، که مخل امنیت و ثبات پایدار منطقه باشد ابراز می‌دارد. جمهوری اسلامی ایران ضمن تاکید بر اتخاذ تدابیر سیاسی، حقوقی و اقتصادی برای تامین حقوق و منافع ملی خود، باور دارد که ایجاد مسیرهای ارتباطی و رفع انسداد شبکه‌های مواصلاتی زمانی در خدمت ثبات، امنیت و توسعه اقتصادی ملت‌های منطقه خواهد بود که در چارچوب منافع متقابل، رعایت حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشورهای منطقه و بدون مداخلات خارجی باشد.
جمهوری اسلامی ایران آماده تداوم همکاری‌های سازنده و مبتنی بر منافع متقابل با هر دو کشور جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان برای صیانت از صلح و ثبات و توسعه اقتصادی منطقه از طریق همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای، همچون سازوکار 3+3، می‌باشد.» اما ساعتی نگذشته بود که مصاحبه‌ای از علی‌اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل مقام رهبری با خبرگزاری تسنیم منتشر شد؛ مصاحبه‌ای که در بخشی از آن به موضوع زنگزور نیز اشاره شد. بعضی از بخش‌های این مصاحبه و لحن ولایتی مورد توجه قرار گرفت.
او در بخش آغازین مصاحبه می‌گوید: «مگر قفقاز جنوبی یک منطقه بی‌صاحب است که ترامپ آن را اجاره کند؟ قفقاز یکی از حساس‌ترین نقاط جغرافیایی دنیاست و این گذرگاه نه به دالانی در مالکیت ترامپ، بلکه به گورستانی برای مزدوران ترامپ تبدیل خواهد شد.» او سپس با تأکید بر مخالفت همیشگی ایران با شکل‌گیری چیزی به نام کریدور زنگزور، در توضیح دلایل مخالفت ایران تأکید کرد که این کریدور موقعیت ژئوپلیتیک منطقه را تغییر می‌دهد، مرزها را جابه‌جا می‌کند و در راستای تجزیه ارمنستان طراحی شده است. ولایتی همچنین به رزمایش‌های ایران در منطقه شمال‌غرب پس از مطرح شدن ساخت این کریدور در سال‌های گذشته نیز اشاره کرد.
او همچنین گفت: «با اجرای این توطئه، امنیت قفقاز جنوبی به خطر می‌افتد و بر همین اساس، ایران تأکید کرده است که چه با روسیه و چه بدون روسیه، در راستای امنیت قفقاز جنوبی حرکت خواهد کرد و البته معتقدیم که روسیه نیز به لحاظ راهبردی با این کریدور مخالف است.»
مسکو: صلح آذربایجان و ارمنستان باید بدون مداخله خارجی باشد
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز گذشته به این توافق واکنش نشان داد که تحلیلگران آن را واکنشی نرم ارزیابی کردند. این مقام دستگاه دیپلماسی روسیه، با مثبت ارزیابی کردن نشست اخیر واشنگتن و میانجی‌گری آمریکا گفت: «امیدواریم این گام به پیشبرد دستورکار صلح کمک کند، هرچند تا همین اواخر باکو و ایروان تأکید داشتند که گفت‌وگو را به‌طور مستقیم و بدون کمک خارجی ترجیح می‌دهند.»
او ضمن یادآوری نقش روسیه در پایان بحران قره‌باغ و جنگ میان ارمنستان و آذربایجان، بهترین راه‌حل مشکلات قفقاز جنوبی را «یافتن و اجرای تصمیماتی دانست که توسط کشورهای منطقه با حمایت همسایگان مستقیم آن‌ها یعنی روسیه، ایران و ترکیه اتخاذ شود.»
سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه همچنین هشدار داد: «ورود بازیگران خارج از منطقه باید به تقویت دستورکار صلح کمک کند و نباید مشکلات و خطوط جدایی جدید ایجاد کند. مایل هستیم از تجربه تلخ مداخله غرب در حل‌وفصل بحران‌های خاورمیانه دوری کنیم.»
بازار ![]()