کرمان رصد - زومیت / پژوهش تازه‌ای نشان می‌دهد ترامادول که به‌عنوان مسکنی نسبتا ایمن برای دردهای مزمن شناخته می‌شود، شاید آنقدرها هم بی‌خطر و مؤثر نباشد.
مروری بر تحقیقات موجود نشان می‌دهد فواید ترامادول در کاهش درد مزمن اندک است و مصرف این دارو ممکن است با عوارض جانبی جدی همراه باشد. این یافته‌ها اعتبار ترامادول به‌عنوان گزینه «ایمن‌تر» اپیوئیدی برای درمان درد مزمن را زیر سؤال می‌برد.
بازار ![]()
ترامادول، نوعی اپیوئید مصنوعی است که معمولاً برای دردهای متوسط تا شدید تجویز می‌شود، زیرا تصور می‌شود نسبت به سایر اپیوئیدها کمتر اعتیادآور است و خطرات کمتری دارد. به همین دلیل، مصرف آن در سال‌های اخیر به‌شدت افزایش یافته، در حالی که شواهد جدید نشان می‌دهند ترامادول همچنان خطر اعتیاد دارد و اثربخشی آن به‌عنوان مسکن مورد پرسش است.
بررسی‌های قبلی بیشتر روی شرایط خاص مانند استئوآرتریت یا دردهای نوروپاتیک تمرکز داشتند و یا اپیوئیدها را به‌عنوان یک گروه مورد بررسی قرار می‌دادند. اما مطالعه جدید پژوهشگران بیمارستان ریگ‌شواسپیتال و دانشگاه زلاند دانمارک، نخستین مرور نظام‌مند و متا-تحلیلی است که اثربخشی کلی و مضرات ترامادول را در تمامی انواع درد مزمن بررسی می‌کند.
در این مطالعه، 19 کارآزمایی بالینی تصادفی که ترامادول را با دارونما مقایسه کرده بودند، شامل 6506 بزرگسال با درد مزمن حداقل سه ماهه، تحلیل شد. شرایط مورد بررسی شامل استئوآرتریت، درد کمر، فیبرومیالژیا، درد نوروپاتیک و درد مرتبط با سرطان بود. پژوهشگران شدت درد، کیفیت زندگی، عوارض جانبی جدی و غیرجدی، علائم افسردگی و وابستگی به دارو را ارزیابی کردند و از روش‌های آماری دقیق برای سنجش قطعیت شواهد استفاده کردند.
در 13 کارآزمایی که شدت درد را اندازه‌گیری کردند، ترامادول به‌طور میانگین باعث کاهش 0٫93 نمره‌ای روی مقیاس عددی صفر تا 10 شد، در حالی که پژوهشگران حداقل تغییر مهم (MID) را 1٫0 نمره تعیین کرده بودند. ترامادول به این آستانه نرسید و نشان داد اثر ضد درد آن از نظر بالینی ناچیز است.
علاوه بر کاهش اندک درد، شواهد با قطعیت متوسط نشان داد مصرف‌کنندگان ترامادول بیش از دو برابر بیشتر در معرض عوارض جانبی جدی مانند مشکلات قلبی یا سرطان‌های تازه تشخیص‌داده‌شده هستند، هرچند به دلیل کوتاه‌بودن مدت زمان کارآزمایی‌ها (اکثراً کمتر از 16 هفته) نمی‌توان نتیجه‌گیری کرد که خود دارو مستقیماً باعث سرطان می‌شود.
ترامادول همچنین خطر بروز عوارض جانبی غیرجدی از جمله تهوع، سرگیجه، یبوست و خواب‌آلودگی را افزایش داد. سایر مشکلات شایع شامل استفراغ، خارش، تعریق، بی‌خوابی و کاهش اشتها بود.
مصرف ترامادول بیش از دو برابر احتمال بروز عوارض جدی و عوارض شایع غیرجدی مانند تهوع، سرگیجه و یبوست را افزایش می‌دهد
سه مطالعه علائم ترک هنگام قطع ترامادول را گزارش کردند که نشان‌دهنده خطر وابستگی فیزیکی است، در حالی که شواهد واضحی از سوءمصرف یا استفاده نادرست دارو مشاهده نشد. دو مطالعه نتایج مربوط به افسردگی را بررسی کردند و تفاوت معناداری نسبت به دارونما نیافتند.
پژوهشگران هشدار دادند که بیشتر مطالعات بررسی‌شده در این مرور ممکن است دارای سوگیری بوده باشند، یعنی احتمال دارد در فواید ترامادول اغراق شده و عوارض آن کمتر از واقعیت نشان داده شده باشد. گرچه، با وجود این محدودیت‌ها، داده‌ها به طور مداوم نشان می‌دهند که ترامادول تنها کاهش کمی در درد ایجاد می‌کند و عوارض جانبی آن قابل توجه است، بنابراین در مجموع مضرات آن از فوایدش بیشتر است.
گرچه بسیاری از بیماران با درد مزمن هنوز ترامادول مصرف می‌کنند، بررسی جدید نشان می‌دهد که فواید محدود آن نمی‌تواند خطراتش را توجیه کند. برای بیشتر بیماران، به‌ویژه کسانی که درد طولانی‌مدت دارند، درمان‌های غیرمخدر یا روش‌های ترکیبی مدیریت درد، گزینه‌ای ایمن‌تر و پایدارتر برای کاهش درد هستند.
این پژوهش در ژورنال BMJ Evidence-Based Medicine منتشر شده است.