کرمان رصد - زومیت / اخترشناسان امیدوار بودند که یکی از هفت سیاره‌ی چرخان به دور تراپیست-1، کوتوله سرخ معروف دارای جو باشد؛ اما مشاهدات شواهد خاصی دراین‌باره ارائه نداد.
در جستجوی نشانه‌های حیات در یک سیاره فراخورشیدی کوچک که نویدبخش به‌نظر می‌رسید، امیدهای اخترشناسان کمرنگ شده است.
بازار ![]()
موجودات زنده، آن‌طور که ما می‌شناسیم، در جوی شبیه به زمین بهترین شرایط را برای رشد دارند؛ اما دانشمندانی که با استفاده از تلسکوپ فضایی جیمز وب به سراغ بررسی سیاره‌ای به نام «تراپیست-1 دی» رفتند، نتوانستند هیچ نشانه‌ای از وجود جوی شبیه زمین را در آنجا پیدا کنند.
سیاره‌های فراخورشیدی به دور ستارگانی غیر از خورشید ما می‌چرخند و سیاره مورد بحث، سومین سیاره از هفت دنیایی است که به دور تراپیست-1 در چرخش هستند؛ ستاره‌ای که حدود 40 سال نوری از ما در کهکشان راه شیری فاصله دارد. این ستاره از نوع «کوتوله سرخ» است و از آنجایی که نور مایل به قرمز ساطع می‌کند و اندازه‌ای کوچک دارد، بدین نام خوانده می‌شود.
در جستجوها برای حیات در نقاط دیگر کهکشان، کشف منظومه سیاره‌ای تراپیست-1 رویدادی مهم محسوب می‌شد. پژوهشگران در سال 2017 اعلام کردند که هفت سیاره‌ی این ستاره، پتانسیل بالایی برای میزبانی حیات دارند. اما در سال‌های بعد، اخترشناسان جوی سکونت‌پذیر در دو سیاره نزدیک‌تر به ستاره پیدا نکردند و اکنون در حال بررسی سیاره‌های بیرونی‌تر هستند.
ستاره تراپیست-1 که نامش از تلسکوپی در صحرای آتاکامای شیلی گرفته شده، کمی از سیاره مشتری بزرگ‌تر است. کوتوله‌های سرخ رایج‌ترین ستاره‌ها در کهکشان ما هستند؛ اما مطالعه‌ی این ستاره و سیاره‌هایش نسبت به بسیاری از منظومه‌های سیاره‌ای دیگر، کمی آسان‌تر است؛ زیرا هم نسبتاً نزدیک به زمین قرار دارند و هم هفت سیاره‌ی آن فشرده و دارای دوره تناوب مداری کوتاه هستند.
چنین ویژگی‌هایی موجب می‌شود تا سیاره‌های منظومه تراپیست-1 برای روشی به نام «طیف‌سنجی گذری» مناسب باشند. در این روش، وقتی نور ستاره هنگام گذر از جو سیاره به تلسکوپ جیمز وب می‌رسد، دانشمندان با بررسی طول موج‌های جذب‌شده، به ترکیب شیمیایی جو پی می‌برند.
کارولین پیولت-غرایب، پژوهشگر پسادکترا در دانشگاه شیکاگو و نویسنده اصلی مطالعه، به‌نقل از نیویورک‌تایمز می‌گوید سیاره سنگی سوم از ستاره تراپیست-1 امیدبخش به‌نظر می‌رسید. اما نوری که از کنار این سیاره به تلسکوپ جیمز وب رسید، نشانه‌ای از عبور از میان مولکول‌های جوی حیاتی برای زندگی روی زمین، مانند آب یا دی‌اکسیدکربن، نداشت.
پیولت-غرایب گفت پژوهش او و همکارانش احتمال وجود جو در سیاره‌ی سوم را به‌طور کامل رد نمی‌کند؛ اما نشان می‌دهد که کوتوله‌های سرخ سرد یا دست‌کم این مورد خاص، احتمالاً برای پشتیبانی از حیات بیش‌ازحد ناپایدار هستند. او افزود: «شاید یافته‌ها بدین معنی باشد که پیداکردن جو در این سیاره‌های سنگی سخت‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کردیم.»
ممکن است اخترشناسان مجبور شوند توجه خود را به سیاره‌هایی معطوف کنند که به دور ستاره‌هایی روشن‌تر، مانند خورشید ما، می‌چرخند. جیکوب بین، اخترشناس دانشگاه شیکاگو که در مطالعه مشارکت نداشته است، می‌گوید سیاره‌های چرخان به دور ستارگان خورشیدمانند سخت‌تر قابل مشاهده هستند و احتمالاً به تلسکوپی دیگر نیاز دارند. او گفت: «ما هنوز این پرسش مهم را داریم: آیا حیات می‌تواند در جای دیگری شکل بگیرد؟»
پیولت-غرایب نیز موافق است که شاید سیاره‌های دیگر شانس بیشتری برای داشتن حیات نسبت به تراپیست-1 دی داشته باشند؛ اما او هنوز نمی‌خواهد این سیاره را کنار بگذارد. وی افزود: «روش‌های مختلفی برای فهمیدن وجود جو در سیاره‌ها وجود دارد و طیف‌سنجی گذری فقط یکی از آن‌ها است.»
به‌گفته‌ی بین، منظومه تراپیست-1 «آزمایشگاهی فوق‌العاده برای مطالعه سیاره‌های سنگی در اطراف ستارگان دیگر» است. او افزود تحقیقات تاکنون، حتی با وجود نتیجه‌ی عمدتاً منفی این مطالعه، داده‌های جالب زیادی به همراه داشته است. «گاهی وقتی جستجو می‌کنیم، ناامید می‌شویم. اما اگر جستجو نکرده بودیم، هرگز نمی‌دانستیم و همیشه بهتر است که بدانیم.»
مطالعه روز چهارشنبه در نشریه The Astrophysical Journal منتشر شد.