کرمان رصد - ایسنا / اخترشناسان اعلام کردند که کاوشگر ناسا می‌تواند دنباله‌دارهای میان‌ستاره‌ای را رهگیری کند.
ستاره‌شناسان رصدخانه «پن-استارز»(Pan-STARRS) در هاوایی در سال 2017، با کشف «اوموآموآ»(Oumuamua) که اولین «جرم میان‌ستاره‌ای»(ISO) شناخته شده بود، تاریخ‌ساز شدند. دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای «بوریسف/21»(2I/Borisov) دو سال بعد به دومین «جرم میان‌ستاره‌ای» مشاهده‌شده تبدیل شد و در 1 ژوئیه 2025 (10 تیر 1404)، «سامانه هشدار نهایی برخورد سیارک به زمین»(ATLAS)، سومین «جرم میان‌ستاره‌ای» را در منظومه شمسی ما کشف کرد که اکنون با نام «3I/ATLAS» شناخته می‌شود.
بازار ![]()
به نقل از ساینس‌آلرت، ورود این جرم مانند پیشینیان خود، علاقه علمی فراوانی را برانگیخته و منجر به پیشنهادهایی برای ماموریت‌هایی شد که می‌توانند با «اجرام میان‌ستاره‌ای» آینده ملاقات کنند.
طی مطالعه‌ای جدید که توسط پروفسور «آبراهام لوب»(Abraham Loeb) از «دانشگاه هاروارد»(Harvard) همراه تیم خود انجام شده است، امکان ملاقات با «3I/ATLAS» را با استفاده از ماموریتی که سال‌هاست در فضا بوده، بررسی می‌کنند. بر اساس تحلیل آنها، کاوشگر «جونو»(Juno) ناسا می‌تواند این «جرم میان‌ستاره‌ای» جدید را پس از نزدیک شدن به مشتری در 16 مارس 2026 (25 اسفند 1404) رهگیری کند و این فرصت را برای بشریت فراهم آورد تا یکی از مرموزترین رده‌های اجرام در جهان امروز را از نزدیک مشاهده کند.
«آبراهام لوب» استدلال کرد که «اوموآموآ» ممکن است یک فضاپیمای فرازمینی بوده باشد و بدین ترتیب رفتار عجیب و عدم امکان طبقه‌بندی آن را توضیح داد. از زمانی که «اوموآموآ» از نزدیکی زمین عبور کرد، دانشمندان رویای روزی را در سر می‌پروراندند که یک ماموریت اختصاصی بتواند یک بازدیدکننده میان‌ستاره‌ای را رهگیری و مطالعه کند. آنها چندین ماموریت در دهه گذشته را انجام داده‌اند. از آنجا که سیارک‌ها و دنباله‌دارها اساساً موادی هستند که از تشکیل منظومه شمسی باقی مانده‌اند، مطالعه این نمونه‌ها سرنخ‌هایی در مورد شرایط موجود حدود 4/5 میلیارد سال پیش ارائه می‌دهد.
دانشمندان با مطالعه «اجرام میان‌ستاره‌ای» در حین عبور از منظومه ما قادر خواهند بود بدون انتظار برای رسیدن یک فضاپیمای میان‌ستاره‌ای به سایر منظومه‌های ستاره‌ای، شرایط موجود در آنها را بیاموزند، اما همانطور که پروفسور «لوب» در مطالعه پیشین خود در سال 2018 بررسی کرد، این احتمال که یک «جرم میان‌ستاره‌ای» می‌تواند یک شیء مصنوعی مانند یک فضاپیمای متروک باشد، فرصت‌های تحقیقات علمی را به صورت تصاعدی افزایش می‌دهد.
پروفسور «لوب» گفت: این امر، یک ماموریت ملاقات را بسیار جذاب می‌کند. ما نشان می‌دهیم که اعمال نیروی رانش، می‌تواند کاوشگر «جونو» را از مدار خود در اطراف مشتری برای رهگیری مسیر «اطلس/3I» ببرد. برخورد نزدیک این «جرم میان‌ستاره‌ای» با مشتری، فرصتی نادر برای تغییر مدار فعلی «جونو» در اطراف مشتری به منظور رهگیری مسیر آن در نزدیکترین نقطه به مشتری فراهم می‌کند.
وی افزود: همانطور که در مطالعه‌ای که اندکی پس از کشف «اطلس/3I» منتشر شد نشان دادم، کشف این جرم طی بیش از 5 سال بررسی آسمان توسط تلسکوپ «اطلس»(ATLAS) به منبع غیرقابل قبولی از مواد سنگی از کهکشان راه شیری نیاز دارد. اگر قطر «اطلس/3I» بیست کیلومتر باشد، ممکن است همانطور که از فناوری فرازمینی انتظار می‌رود، nv,k منظومه شمسی را هدف قرار داده باشد.
این «جرم میان‌ستاره‌ای» در 16 مارس 2026 (25 اسفند 1404) به فاصله حدود 53/6 میلیون کیلومتری از مشتری خواهد رسید و در این نقطه، با تغییر مدار فضاپیمای «جونو»، امکان رهگیری مسیر آن در نزدیکترین فاصله از غول گازی فراهم می‌شود. این پیشنهاد، چالش ساخت و اعزام یک فضاپیما برای رهگیری «اطلس/3I» را قبل از نزدیکترین عبور آن از خورشید و خروجش از منظومه شمسی ما حل می‌کند.
تیم این مطالعه اعلام کردند: کاملاً واضح است که اعزام یک ماموریت از زمین به سمت «اطلس/3I»، با توجه به زمان هشدار کمی که از ورود آن به منظومه شمسی داشتیم، کاملاً غیرقابل اجراست. اکنون، این «جرم میان‌ستاره‌ای» به طور تصادفی به مریخ، مشتری و زهره بسیار نزدیک می‌شود که این خود یک اتفاق عجیب است و بعید است در آینده با هیچ «جرم میان‌ستاره‌ای» دیگری تکرار شود.
آنها افزودند: با توجه به این اتفاقات خوش‌شانس و غیرممکن بودن پرتاب یک کاوشگر اختصاصی برای رسیدن به موقع به آن، منطقی به نظر می‌رسد که بررسی کنیم آیا می‌توان از هر فضاپیمای موجود که در مدار مریخ یا مشتری قرار دارد، برای رهگیری یا یک گذر نزدیک استفاده کرد. بنابراین، این کار ارزشمند می‌شود و چنین تحلیلی فقط برای «اجرام میان‌ستاره‌ای» کاربرد دارد که به طور اتفاقی برخوردهای نزدیکی با سیارات داشته باشند، که بسیار نادر خواهد بود.
آنها همچنین تاکید کردند: مجموعه ابزارهای «جونو» همگی می‌توانند برای بررسی ماهیت «اطلس/3I» از فاصله نزدیک استفاده شوند.
داده‌هایی که این ابزارها ارائه می‌دهند، از طیف‌ها و تصاویر گرفته تا انتشارات پرانرژی، به سوالات مربوط به ترکیب این جرم پاسخ خواهند داد و اطلاعات زیادی درباره سامانه مادری آن و شرایط موجود در زمان تشکیل آن به ما خواهند گفت.
«لوب» افزود: مطالعه ما بر فرضیه‌ای قابل توجه اما قابل آزمایش استوار است که «اطلس/3I» یک جرم مصنوعی فناورانه فعال است، فرضیه‌ای که من و دو همکارم لزوماً به آن معتقد نیستیم. با این حال، این فرضیه به دو دلیل شایسته تحلیل علمی است. دلیل اول پیامدهای آن است که در صورتی که فرضیه صحیح از آب درآید، می‌تواند به طور بالقوه برای بشریت خطرناک باشد و احتمالاً نیاز به اقدامات دفاعی را ایجاب می‌کند. دلیل دوم، صرف نظر از اعتبار احتمالی آن، یک تمرین جالب و سرگرم‌کننده برای بررسی است.
با این حال، تصاویر اخیر به دست آمده توسط «تلسکوپ فضایی هابل»(Hubble) نشان می‌دهد که این احتمال ممکن است از بین رفته باشد. با این حال، تمام سوالات مربوط به ماهیت واقعی این «جرم میان‌ستاره‌ای» زمانی حل خواهد شد که یا آن به خورشید نزدیک‌تر شود و از طریق تصعید شروع به آزاد کردن گازها کند یا کاوشگر «جونو» فرصتی برای بررسی نزدیک آن داشته باشد. صرف نظر از نتیجه، نتایج مطمئناً جذاب خواهند بود و اطلاعات زیادی در مورد آنچه فراتر از منظومه شمسی است، به ما خواهند گفت.
این مطالعه در مجله Astrophysical Journal Letters در حال بررسی است.