چاپ

کرمان رصد - موزه ساعت کرمان یکی از مکان های دیدنی استان کرمان می باشد که در آن ساعت‌هایی که در عصر ناصرالدین شاه به سفارش دربار ساخته شده بود، وجود دارد.

«ماشالله ترابی در زمان ناصرالدین شاه قاجار دیده به جهان گشود. در کودکی پدرش فوت می‌کند و برای چرخاندن چرخ زندگی به حرفه نقاشی قالی روی می‌آورد. چون پول زیادی در نقشه کشیدن قالی نبود وی با پس انداز کردن پول خود چند قالی از سیرجان خریداری و با الاغ به بندرعباس می‌برد و در آنجا قالی‌ها را می‌فروشد و سود خوبی بدست می‌آورد.»
«در گذشته مرکز تجارت خاورمیانه هندوستان و در شهر بمبئی بوده و چون اکثر زرتشتیانی که در قدیم مورد آزار و اذیت قرار می‌گرفتند به بمبئی کوچ کرده بودند، زبان عمده مردم بمبئی فارسی بود.»
«ماشالله ترابی به این می‌اندیشد که چرا باید در صنعت قالی فعالیت داشته باشم و به دنبال صنعتی نو می گردد. در هندوستان اولین موردی که به ذهنش می‌آید صنعت ساعت بود که در کرمان هنوز دایر نشده بود. لذا قطعات ساعت را از هندوستان خریداری و به کرمان می‌آورد و در کاروانسرای گلشن یک مغاز کوچک می‌گیرد و شروع به مونتاژ ساعت می‌کند. خریداران ساعت‌ در آن زمان تنها مردم پولدار کرمان بودند و مردم عادی توان خرید ساعت به دلیل گرانی آن را نداشتند.»
«حاکم وقت کرمان تصمیم می‌گیرد ساعتی همچون برجی بسازد تا همه مردم شهر آن را ببینند. ماشالله ترابی را احضار می‌کند و می‌پرسد «تو می‌توانی ساعتی مثل برج بسازی تا بتوانیم جای مرتفعی در شهر آن را نصب کنیم» ترابی در جواب می‌گوید «تاکنون چنین ساعتی را ندیدم». در سفر بعد خود به هندوستان پس از تحقیق چنین مدل ساعتی را در معبد بودایی می‌بیند و از آن الگو برداری می‌کند و با چرخ دنده‌های چوبی چنین ساعتی را در کاروانسرای وکیل درست می‌کند که این ساعت سال‌های سال در این کاروانسرا کار می کرد که با گذشت زمان گم می‌شود.»
«در سال 1354 ماشالله ترابی فوت می‌کند و اسدالله ترابی فرزند ماشالله که از بچگی در کنار پدر خود این حرفه را آموخته بود، کار پدر را ادامه می‌دهد.»
«کارخانه وستند واچ در سال 1352 از اسدالله ترابی دعوتی می‌کند و از اسدالله در سفر سوئیس خواسته می شود که روشی برای افزایش کیفیت ساعت‌ها و فروش آنها ارائه دهد.»
ساعت‌های آفتابی، اولین ساعت‌های اختراع شده در دنیا بوده که فقط در روز کاربرد داشتند. پس از آن مصری‌ها ساعت شنی را ابداع کردند و بعد در ایران ساعت‌های آبی که از قانون ظروف مرتبط تبعیت می‌کردند، اختراع شد؛ اینها سخنان بدون مقدمه فردی است که در موزه زمان در بدو ورود ما به موزه ساعت گفته شد...

سیروس ترابی نوه ماشالله ترابی با نشان دادن اولین ساعت عقربه‌دار دنیا که ساخت هندوستان بود، ادامه داد: اینکه گفته می‌شود مهد ساعت دنیا سوئیس است، اشتباه بوده زیرا اولین ساعت عقربه‌دار در هندوستان ساخته شده است. همه چرخ دنده‌های این نوع ساعت ها چوبی و با نیروی جاذبه کار می‌کرده و کارایی این نوع ساعت‌ها فقط روی دیوار بوده است.
مدیر موزه ساعت کرمان ساعت‌های فنری را نسل بعد ساعت ها دانست و ادامه داد: با اختراع ساعت‌هایی که کوک می‌شده دیگر صنعت ساعت‌سازی روی ساعت‌های کوکی پا می‌گیرد و این کل تاریخچه ساعت است.
وی ساعت‌های دیواری، ساعت‌های رومیزی، ساعت‌های جیبی و ساعت مچی را روند تحول ساعت‌ها دانست.
یک درب چوبی، که بالای آن هلالی شکل و روی آن نوشته شده بود ساعت فروشی – ساعت سازی ترابی، پشت درب یک میز کار و دو صندلی چوبی دارای کشو که روی میز و کشوهای آن ابزار کار ساعت سازی و نرده‌های چوبی را فرا گرفته بودند و یک قاب عکس پیرمرد نگاه من را به خودشان جلب می کند.

«این درب چوبی، صندلی‌ها و میز؛ اولین کارگاه ساعت‌سازی در کرمان است که متعلق به زمان جنگ جهانی اول در زمان احمدشاه قاجار واقع در کاروانسرای گلشن بود و این قاب عکس متعلق به موسس این کارگاه می‌باشد» ادامه صحبت‌های مدیر موزه ساعت بود.
وی ادامه داد: در زمان جنگ جهانی اول کلیه صنعتگران روی زمین کار می‌کردند و اولین بار پدر بزرگ بنده(ماشالله ترابی) در سفر به هندوستان و با مشاهده اینکه مغازه‌ها میز، صندلی و ویترین دارند، الگوبرداری کرده و در ایران به همان سبک مغازه خود را درست می‌کند و مردم به دلیل آنکه با چنین مغازه های غریبه بودند، به تماشای مغازه او می‌آمدند و این موضوع تقریبا به اولین نوآوری به وجود آمده در کرمان تبدیل شذ.
ترابی با اشاره به اینکه قدیمی‌ترین ساعت این مجموعه ساعت چرخنده چوبی متعلق به 153 سال پیش است، تصریح کرد: جدیدترین ساعت این مجموعه ساعت‌های باطری دار می‌باشد اما در مجموع سعی کرده ایم ساعت‌های جدیدی که به این مجموعه اضافه می شود از نوع مدل‌های کوکی باشند.

مدیر موزه ساعت کرمان از استقبال مردم سایر استان‌های کشور از این موزه سخن گفت و بیان کرد: خیلی از افراد علاقمند به ساعت به این موزه می‌آیند و ساعت ها در این مکان به بازدید ساعت ها می پردازند. گردشگران خارجی نیز از این موزه استقبال می‌کنند و توریست‌ها از اینکه این همه تنوع ساعت را در یک مکان می‌بینند شگفت‌زده می‌شوند.
حدود سال 1298 هجری شمسی این کارگاه در کرمان احداث شده است. همچنین در این موزه گریزی اجمالی به تاریخچه عینک دارد. ماشالله ترابی از هند به کرمان ذربین می‌آورده و آنها را به افرادی که چشمانشان ضعیف بوده با درست کردن فرم و تبدیل آنها به عینک، می‌فروخته است.
600 قطعه ساعت در موزه ساعت کرمان وجود دارد. در این موزه در چهارغرفه و به صورت زنجیروار انواع ساعت‌ها از جمله شنی – آبی – مچی – رومیزی و دیواری با شاخصه‌ها و حکایت‌های منحصر به‌فرد به نمایش گذاشته شده است.
اولین ساعت آزمایش شده در فضا، ساعت ساخت هند، ساعت ساخت آلمان که به شکل کلیساست، اولین ساعت وستندواچ (اولین ساعت اتوماتیک) ساعت آبی متعلق به دوره صفویه و ساعت شنی از جمله ساعت‌های این موزه هستند.

ساعت سال کوک، ساخت آلمان که از آن 4 عدد بیشتر در ایران نیست که دو تا از این ساعت‌ها در این موزه و دو عدد دیگر در کاخ گلستان تهران است و به عنوان نفیس‌ترین ساعت‌های رومیزی در دنیا معروف بوده و برای آنها قیمتی نمی‌توان گذاشت و همچنین ساعت‌های مخصوص نابینایان نیز در این موزه وجود دارد.
این موزه متنوع ساعت واقع در خیابان شهدا(زریسف سابق) قرار دارد فقط در روزهای دوشنبه تعطیل بوده و مابقی روزهای هفته از ساعت 9 الی 14 میزبان علاقمندان است.