چاپ

کرمان رصد - سوادکوه، تاریخی چند هزار ساله دارد. این تاریخ کهن و البته غنی، خود را در جای جای زندگی فردی و اجتماعی نشان می‌دهد. رسم و آیین، جشن ها، فرهنگ کار و تلاش، موسیقی، هنر، لباس و خلاصه در هر گوشه‌ای از این سرزمین افسانه ای می توان رگه هایی از فرهنگ و هنر را دید. در این میان صنایع دستی جلوه ای زیبا و درخشان از هزاران سال تمدن و اصالت است.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
"آلاشت" شهری به قدمت تاریخ که نیم قرن پیش بافت تاریخی آن ثبت ملی شد، در دل خود گنجی ارزشمند دارد که محصول دستان هنرمند و ذهن زیبای دختران و زنان منطقه است.
جاجیم، دست بافته ای بدون گره و استوار بر تار و پودی از مهارت و عشق سالهاست در کرچال های آلاشت بافته می شود و از گردشگران و بینندگان دلبری می کند.
جاجیم آلاشت در صنایع دستی ایران جایگاهی مهم و ممتاز دارد. به همین خاطر با همکاری اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، شهرداری آلاشت، اعضای شورای شهر و هنرمندان با سابقه این حوزه، از سال 1400 فرایند ثبت ملی آن آغاز شد و با ارائه طرح ها، جلسات دفاعی و طی شدن روند اداری، ابتدا نشان جغرافیایی آلاشت و سپس در اواخر اسفند 1401 جاجیم آلاشت ثبت ملی شد و این شهر به شهر ملی جاجیم تبدیل گردید. امیدواریم با ثبت این اثر، توجه به آن هم بیشتر شده و شاهد رونق و گسترش آن به خصوص در بحث آموزش باشیم.
هنرمندی از دل تاریخ
استاد علی اکبر رستمیان آلاشتی از قدیمی‌های جاجیم و شاید تنها بازمانده نسل رنگرزی سنتی این هنر-صنعت است.
استاد رستمیان می‌گوید: اساتیدی مانند عمه گل صادقی، وسیه صادقی، فاطمه صادقی، فاطمه پهلوان، آقا دوستی پهلوان، بلبل طاهری، آق ننه قاسم نژاد و صفورا اندام، نقش مهم و تاثیر گذاری در حفظ و ماندگاری سنت جاجیم بافی و انتقال آن از قرن گذشته به نسل جدید داشته اند.
این هنرمند چیره دست که دهه ها به رنگرزی نخ برای هنرمندان جاجیم باف اشتغال داشت، خاطرنشان کرد: در گذشته از نخ های طبیعی و نخ ریسی از پشم گوسفند برای بافت استفاده می‌شد، برخی از این نخ ها مانند سفید، قهوه ای و سیاه خودرنگ بودند و برای دیگر رنگ‌ها از کوره و پاتیل و دیگ استفاده می‌کردیم.
رستمیان در خصوص انواع نقشه‌ها و مدل‌های جاجیم گفت: رتم‌دار(رنگ روشن)، راه راه و گلیج( طرح های لوزی) از مهمترین شیوه های رایج بافت جاجیم در آلاشت است که برای مصارفی مانند لحاف، چوخا، سجاده، شمد، حوله، پا پیج و غیره استفاده می شود.
استاد رستمیان کمبود فرصت عرضه و مناسب نبودن شرایط فروش را از مهم‌ترین مشکلات جاجیم بافی عنوان کرد و می‌گوید: با وجود هنرمندان خوش ذوق منطقه، توانایی بافت چند برابر ظرفیت فعلی وجود دارد. امیدواریم با مهیا شدن شرایط مناسب برای شرکت در نمایشگاه ها و همکاری مسئولان شاهد رونق بیش از پیش هنر صنعت جاجیم باشیم.
جاجیم هایی با نقش متکازین و گلیج
نسرین علیزاده از فعالان و بافندگان حوزه جاجیم که از سال 72 و با نگاه کردن به دست خواهران هنرمندش، بافت جاجیم را آغاز کرد، می‌گوید: هر روز بیش از سه تخته جاجیم می‌بافم و معمولاً به گردشگران عرضه می کنم.
بانوی بافنده آلاشتی استفاده از6 رنگ قرمز، نارنجی، سفید، سبز، قهوه ای و زرد را در کنار نقشه های ذهنی و الگو های انتزاعی از عوامل جذابیت و زیبایی جاجیم می‌داند و می‌افزاید: متکازین و گلیج از مهمترین نقش هایی است که در ذهن بانوان بافنده نقش می‌بندد و با تار و پود چله کشی شده در کرچال طرحی ماندگار خلق می کند.
خانم علیزاده که دستبافته هایش در بیش از 30 نمایشگاه بین المللی و چندین کشور خارجی مانند کانادا، استرالیا و غیره به نمایش درآمده است، بسته بندی و بازاریابی را از نیازهای این حوزه عنوان می‌کند و بر این باور است که باید افرادی با تخصص بازار و اقتصاد برای این منظور ورود کنند. محصولات تولیدی خانم علیزاده و دیگر بافندگان جاجیم آلاشت که در کارگاهی با 13 کرچال و حدود 30 بافنده مشغول به کار هستند، با کاربردی تزئینی و البته مصرفی به عنوان سجاده، رومیزی، پوشش مبل و استفاده می‌شود.
تلفیق جاجیم و چرم، ایده ای برای آینده
فاطمه نعمتی از فعالان صنایع دستی سوادکوه در حوزه چرم است وی که اصالتی آلاشتی دارد و از کودکی با جاجیم آشناست، با ایده تلفیق چرم و جاجیم نمونه کارهای زیبایی را ارائه داده است.
نعمتی می‌گوید: نوآوری در ذات همه انسان‌ها وجود دارد و البته لازمه‌ی کار هنری هم است. سال ها دیده بودم که از جاجیم برای دوخت کیف و کوله استفاده می شود و بر آن شدم تا در این حوزه نوآوری به وجود بیاورم. به همین خاطر از چرم و جاجیم در دوخت محصولاتی مانند کیف استفاده کردم و محصول نهایی هم جذابیت های لازم برای نسل جدید و عرضه به بازارهای داخلی و بین‌المللی را پیدا کرد.
نعمتی همراهی و همکاری میان هنرمندان برای ارائه طرح های تلفیقی و اقتصادی را لازمه عملیاتی شدن ایده های نو عنوان کرد.