چاپ

کرمان آنلاین - کرمان - 12 استاندار از اول پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون بر مسند استانداری کرمان تکیه زده اند که هفت نفر از این تعداد بومی بوده اند و اکنون این مسند در انتظار فردی شایسته برای ادامه کار است.
حالا بعد از گذشت بیش از پنج سال از حضور دولت تدبیر و امید، استان کرمان به کارگاهی پویا و قلبی تپنده تبدیل شده است.
حضور سرمایه گذاران داخلی و خارجی و همچنین شرکت ها، کارخانجات و نهادهای مقتدر در عرصه توسعه و آبادانی کرمان، این استان را بر روی ریل توسعه قرار داده است .
و اما جالب است بدانیم حکام و استانداران کرمان از دوره قاجاریه تا دوران پهلوی به دلیل گستردگی و موقعیت استراتژیک خاص منطقه ای مانند همجواری با آبهای گرم خلیج فارس، همسایگی با مرزهای شرقی و به تعبیری دروازه هندوستان و وجود اقلیت ها و منابع طبیعی متعدد از افراد بومی مقتدر با کفایت و سیاستمدار بودند تا منطقه از ثبات سیاسی و اجتماعی مطلوبی برخوردار شود.
هر چند به گواه تاریخ یکی از دلایل اشتیاق حکام قدیم برای تکیه زدن بر مسند حکومت کرمان علاوه بر موقعیت استراتژیک و جایگاه این استان در کشور، وجود مردمانی آرام و نجیب بوده که مطالعه و بررسی تاریخ کرمان ما را به خصوصیات دیگری از جمله مطالبه گر نبودن و اعتراض نکردن این مردم به اقدامات حکام گذشته هم می رساند.
خوب است به منظور تعریف و تثبیت جایگاه کرمان یادآور شویم، استان کرمان از اواسط سلطنت ناصرالدین شاه قاجار دارای چهار ایالت و 23 ولایت بود.
*ایالت کرمان و مکران
چهار ایالت ایران شامل آذربایجان، خراسان و سیستان، فارس و کرمان و بلوچستان در نخستین تقسیمات کشوری خودنمایی می کنند که منظور از کرمان استان کرمان فعلی نیست بلکه در آن دوران ایالت کرمان و مکران شامل استان کرمان فعلی، استان هرمزگان و قسمت هایی از استان سیستان و بلوچستان بود و این تقسیم اهمیت و جایگاه کرمان و مکران را بیش از پیش متذکر می شود.
اما ایران در دوره حکومت پهلوی و در 19 دی 1316 با اصلاح قانون تقسیمات کشوری مطابق نقشه به 10 استان و 49 شهرستان تقیسم شد. از این تاریخ به بعد عنوان ایالت به استان تغییر کرد و ایالت کرمان و مکران به استان هشتم شامل شهرستانهای کرمان، بم، بندرعباس، خاش و زابل تقسیم و عنوان حاکم و والی منسوخ شد و به استاندار تغییر کرد.
در مورد حکام و استانداران کرمان از دوره قاجاریه تا دوران پهلوی باید به این نکته اشاره کرد که کرمان به دلیل گستردگی و موقعیت استراتژیک خاص منطقه ای مانند همجواری با آبهای گرم خلیج فارس، همجواری با مرزهای شرقی و به تعبیری دروازه هندوستان و وجود اقلیت ها و منابع طبیعی متعدد از اهمیت ویژه ای برخوردار بود لذا حکام و استاندارانی مقتدر با کفایت و سیاست مدار را برای کرمان انتخاب می کردند تا منطقه از ثبات سیاسی و اجتماعی مطلوبی برخوردار شود.
** نخستین حاکم بومی کرمان
نخستین حاکم بومی کرمان، تقی خان درانی کوهپایه ایست که در دوران زندیه آن نیز نه در پی انتصاب و انتخاب بلکه در پی ظلمی که به او شده بود علیه حاکم کرمان شورید و چندی بر اریکه حکومت کرمان تکیه داد.
نکته جالب تر آنکه برای همین حکومت کوتاه با این مضمون که "سکه زد از ارگ بم تا بیدران شه تقی درانی صاحب قران" به نام خود سکه زد.
** استانداران بومی کرمان
هر چند اقدامات حکام و استانداران غیربومی کرمان از نگاه تاریخ دور نمانده است اما سطر سطر نگاشته های تاریخی بر اقدامات بی بدیل و سرشار حکام و استانداران بومی این مرز و بوم گواهی می دهد.
12 استاندار از اول پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون بر مسند استانداری کرمان تکیه زده اند که هفت نفر از این تعداد بومی بوده اند.
48 حاکم در دوره قاجاریه بر کرمان حکومت کردند و عمر حکومت این حکام به طور متوسط نزدیک به سه سال است در حالی که در دوران پهلوی اول این زمان حدود یک سال است.
در دوره پهلوی دوم یک سال کامل و در دوره انقلاب اسلامی 12 استاندار به طور متوسط عمر حکومت حکام و استانداران در کرمان سه ساله است و این بیانگر ایجاد ثبات سیاسی و غیره با وجود ماندگاری استانداران است که البته بومی بودن استانداران بر تحکیم این مهم می افزاید.
** استانداران کرمان بعد از پیروزی انقلاب
کرمان از سال 1357 تا 58 محمدعلی احمدی و حمید بهرامی احمدی، 58 تا 59 غلامعباس زارع میرک آبادی، سال 59 تا 60 عبدالحسین ساوه کرمانی، سال 60 تا 64 حمید میرزاده سیرجانی، 64 تا 72 سیدحسن مرعشی، سال 72 تا 76 مرتضی بانک، سال 76 تا 80 مسعود محمودی، سال 81 تا 84 محمدعلی کریمی، سال 84 تا 87 محمد رئوفی نژاد، سال 87 تا 89 حبیب الله دهمرده، سال 89 تا 92 اسماعیل نجار و از 1392 تاکنون علیرضا رزم حسینی را به عنوان استاندار داشته است و بعد از استعفای وی اکنون محمدجواد فدایی به عنوان سرپرست استانداری است.
**کرمان و استانداران دوره پهلوی و مشروطیت
کرمان در دوره پهلوی اول، اقدامات نظام الدوله نوری، وثوق السلطنه دادور، محمود جم معروف به مدیرالملک، سید محمد تدین، رضا افشار، سید مصطفی خان کاظمی، مشاور الدوله حکمت و در دوره مشروطیت نصرت الدله فیروز میرزا، جلال الدوله مسعود، امیراعظم، سردار اسعد بختیاری، سردار معظم خراسانی معروف به تیمورتاش و معاضد السلطنه پیرنیا را به نظاره نشسته است.
*حکام و استاندارانی که طولانی ترین مدت تصدی سکان استانداری کرمان را در ادوار قاجاریه، پهلوی و جمهوری اسلامی داشته اند
دوره قاجاریه: ابراهیم خان ظهیر الدوله با 22 سال حکومت.
دوره پهلوی: سعیدی فیروزآبادی با سه سال تصدی.
دوره جمهوری اسلامی ایران: سید حسین مرعشی با هشت سال و سه ماه استانداری.
*حاکمان و استاندارانی با کوتاه ترین زمان حکومت در کرمان
اما کوتاه ترین مدت حکومت را در دوره قاجاریه امیر نظام گروسی با 6 ماه حکومت به گواه تاریخ به خود اختصاص داده است.
دوران پهلوی: محمود جم معروف به مدیرالملک با سه ماه تصدی.
و بالاخره دوران جمهوری اسلامی ایران: محمدعلی احمدی با چند روز تکیه زدن بر مسند استانداری کرمان.
*حکام و استاندارانی که از یک خانواده بوده اند
تاریخ نگاشته است 1.نام ابراهیم خان ظهیرالدوله، عباس قلیخان پسر ابراهیم خان، حسنعلی میرزا شجاع السطنه برادر همسر ابراهیم خان، هلاکو میرزا پسر شجاع السلطنه.
2.فیروز میرزانصرت الدوله، عبدالحمید میرزا ناصرالدوله پسر فیروز میرزا، عبدالحسین میرزا فرمان فرما پسر فیروز میرزا، نصرت الدوله فیروز میرزا پسر عبدالحسین میرزا.
3.محمد اسماعیل خان وکیل الملک، مرتضی قلی خان وکیل الملک ثانی.
4.حاجی حسین خان شهاب الاملک و غلامرضا خان شهاب الملک را به عنوان حکامی که با یکدیگر خویشاوندی داشته اند.
** حکام و استانداران کرمانی که خیابان و مکانی به نامشان ثبت شده است
هر کرمانی زیاد شنیده و گفته است، بازار گنجعلیخان، خیابان سمسام و شاید بارها مقصد را چهارراه کاظمی اعلام کرده باشد و اکنون حکام و استاندارانی که نام یک خیابان و مکان را در کرمان به خود اختصاص داده اند.
گنجعلیخان: آب انبار،، حمام، بازار میدان و خیابان را به نام خود ثبت کرده است.
ابراهیم خان ظهیرالدوله حاکم مقتدر کرمانی، بازارچه، حمام و مدرسه ای را به نام خود دارد.
فضلعلی خان بگلربیگی: باغ فتح آباد را که امروز نام مردی دیگر و استانداری از جنس انقلاب را نیز بر سردر و خشت خشتش ثبت کرده است.
عبدالحمید میرزا ناصر الدوله: باغ شاهزاده ماهان نامش را یادآور می شود.
محمد اسماعیل خان وکیل الملک: قسمتی از بازار بزرگ کرمان، حمام کروانسرا و غیره را به نامش می شناسیم.
هرمز احمدی: استاندار کرمانی که خیابان و چهارراه احمدی به نامش ثبت شده است.
مصطفی خان کاظمی: خیابان و چهارراه کاظمی نام وی را در خاطر مردم کرمان حک کرده است.
جهانشاه سمسام السطنه: خیابان سمسام کرمان به نام وی در ذهن هر کرمانی نقش بسته است.
مصطفی درخشش: خیابان درخشش کرمان به نام او نامگذاری شده است.
** حکام و استاندارانی که در دوران حکومت کرمان از دنیا رفته اند
محمدحسین خان سردار ایروانی، سعیدی معروف به سیدی، محمد اسماعیل خان وکیل الملک، عبدالحمید میرزا ناصرالدوله، امیرنظام گروسی، مسعود محمودی، میرزا سلیمان خان میکده و عبدالحسین ساوه جان خود را در زمان تصدی قدرت در کرمان از دست داده اند.
و اکنون اریکه حکومت کرمان در انتظار چهاردهمین استاندار بسر می برد.