بزرگنمايي:

کرمان رصد -

یادداشت: محسن جلال پور- رییس سابق اتاق بازرگانی استان کرمان و ایران
فرآیند جمع‌آوری پسته از اوایل این هفته شروع شده و جنب و جوش خاصی به استان کرمان داده است. هرچند کار در برخی مناطق گرم‌تر کرمان از اول این هفته شروع شده اما خیلی‌هاامسال 10 تا 15 روز دیرتر از سال‌های قبل کار را آغاز کرده‌اند.
احتمالا امسال بین 220 تا 250 هزار تن پسته در کشور خواهیم داشت هرچند برخی معتقدند ممکن است محصول امسال از این میزان هم بیشتر باشد. سال گذشته که سال خوبی نبود، بین 40 تا 50 هزارتن محصول داشتیم که امسال به نظر می‌رسد چهار تا پنج برابر سال گذشته محصول داشته باشیم.
هرسال حدود 8 تا 10 درصد محصول به صورت کال(پسته سبز) چیده می‌شود و بقیه به صورت خشک در انبارها ذخیره خواهد شد تا به مصرف برسد. پیش‌بینی‌ها می‌گوید آمریکا امسال حدود 350 هزارتن پسته تولید خواهد کرد به این ترتیب حدود 600 هزار تن پسته تازه وارد بازار های جهانی خواهد شد.
بر اساس برآوردها چیزی حدود 100 هزار تن محصول قدیمی‌تر ایران و آمریکا هنوز در دنیا مصرف نشده و ذخیره مانده است، بنابراین بیش از 700 هزار تن پسته امسال در بازار عرضه خواهد شد.
تاکنون بالاترین مصرف گزارش شده پسته در دنیا حدود 500 تا 550 هزارتن بوده است و معمولا بازار بیش از این مقدار کشش نداشته است.
در سال‌های گذشته حدود 15 تا 20 درصد کل محصول در داخل کشور مصرف شده اما به دلیل کاهش قدرت خرید مردم به نظر می‌رسد امسال این رقم 15 درصد کاهش پیدا کند.
بقیه تولید ایران به خاور دور، اروپا، همسایگان شمالی و در نهایت، کشورهای عربی صادر می‌شود.البته میزان کمی هم به کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی صادرات داریم که رقم بالایی نیست. اما بازار عمده ما طی سال‌های اخیر خصوصاً بعد از اتفاقاتی که در اروپا افتاد بازار چین بوده که عمده مصرف چینی ها هم برای عیدی است که امسال 15 روز زودتر ازسال قبل آغاز می‌شود.
از طرفی همانطور که اشاره کردم امسال پسته ایران 10 تا 15 روز دیرتر برداشت می‌شود بنابراین فرصت بسیارکمی برای ارسال محموله‌های پسته به چین به عنوان اولین مقصد و مهم‌ترین مقصد صادراتی کشور داریم.
صادرات پسته در حال حاضر نیاز به سه اقدام مهم از سوی بانک مرکزی دارد:
1- هجینگ و پوشش خسارات و ریسک‌های ناشی از افزایش و کاهش نرخ ارز در رأس این خواسته‌هاست. برای صادرکننده هیچ دغدغه‌ای مهم‌تر از رفع نگرانی ناشی از تغییرات غیرقابل پیش بینی نیست.
بی‌ثباتی نرخ ارز که دارای هیچ منطق قابل تحلیلی نیست، صادرکننده را دچار تردید و توقف فعالیت می‌کند.
صادرات یک فرآیند پیوسته است و این‌طور نیست که به دلخواه صادر کننده قطع و وصل شود. به عنوان نمونه صادر کننده که در ماه‌های آغازین سال، محصول را با نرخ ارز بالاتری خریده اکنون با نرخ ارز پایین‌تر باید صادر کند. فشار تورم 40 درصدی را هم به وضعیت او اضافه کنید.
بنابراین مهم‌ترین کاری که بانک مرکزی می‌تواند در دستور کار قرار دهد، موضوع هجینگ و پوشش ریسک‌های افزایش و کاهش نرخ ارز است که تا به امروز در ایران اجرایی نشده است. در دوره‌ای که در شورای پول و اعتبار حضور داشتم یک بار چنین پیشنهادی مطرح و چارچوب اولیه‌اش تصویب شد اما بعد از آن دیگر نفهمیدم چه شد.
٢- دومین گام بانک مرکزی تزریق تسهیلات خصوصاً تسهیلات ارزی به بازار پسته است. از محصول 250 هرارتنی پسته حدود 150 هزارتن قرار است صادر شود که با قیمت‌های امروز بین یک و نیم تا دو میلیارد دلار ارزش دارد. به گمانم این میزان صادرات در شرایط امروز، ارزش تقویت تسهیلاتی را دارد.
٣- سومین گرهی که لازم است بانک مرکزی به سرعت باز کند روشن شدن وضعیت تعهدات ارزی گذشته است. هنوز بعد از گذشت یک سال ونیم،این وضعیت روشن نشده و بخشنامه‌های زیاد تنها کار را پیچیده‌تر است. صادرکننده هنوز نمی‌داند در سال 97 چه کار باید می‌کرد و حتی نمی‌داند در سال 98 چه باید بکند.
رفع این ابهامات و تدوین یک آیین نامه یا یک دستورالعمل متقن و لازم الاجرا از نیازهای صادر کنندگان است.