بزرگنمايي:

کرمان رصد - پیشینیان ما در سرزمینی که آب حکم کیمیا را دارد با پی بردن به اهمیت آن و آینده نگری اقدام به ساخت سازه ای به نام قنات کردند و در اوج کم آبی سه قنات استان کرمان در فهرست میراث جهانی قرار گرفتند.
 سابقه تاریخی استان کرمان حکایت از همت بلند مردمان سختکوش دیار کریمان دارد که همواره در همه اعصار دل در گرو این آب و خاک داشتند و از آن به خوبی محافظت کردند.
با توجه به قرار گرفتن قسمت بزرگ استان کرمان در کویر و حاشیه کویر و کمبود منابع آبی، از دیرباز برای انتقال و مصرف بهینه آب قنات ها حفر شده اند که فناوری های خاص و حیرت انگیزی در آن به کار رفته است.
کشاورزی کرمان با وجود این قنات ها دوران با شکوه و پر رونقی را تجربه کرده است و برغم کاهش نزولات جوی و بارندگی در سالیان اخیر مددرسان کشاورزان بوده، هرچند خشکسالی و برداشت بی رویه آب های زیر زمینی در سال های اخیر تاثیرات مخربی بر این سازه های کهن و حیات بخش گذاشته است.
پرونده قنات ایرانی در چهلمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو در شهر استانبول ترکیه مطرح شد و با ثبت جهانی 11 قنات ایرانی در این اجلاس، سهم استان کرمان 3 قنات گوهر ریز جوپار، قاسم آباد و اکبرآباد بم است.
روند ثبت جهانی قنات های استان کرمان از اواسط سال 2015 با تکمیل پرونده ثبت و تحویل آنها به کمیته میراث جهانی یونسکو آغاز شد.
ارزیابان یونسکو اواخر سال 2015 با سفر به ایران و کرمان و بازدید از قنات های مورد نظر، ارزیابی و بررسی های خود را به صورت میدانی انجام دادند.
در مرحله پایانی این فرآیند، پرونده قنوات استان کرمان به همراه سایر قنات های ایرانی در چهلمین نشست کمیته بررسی جهانی یونسکو در ترکیه مطرح و بررسی شد و روز جمعه بیست و پنجم تیر با کسب اکثریت آرا و با حضور علیرضا رزم حسینی استاندار کرمان، محمدحسن طالبیان معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و احمد جلالی نماینده دائم ایران در یونسکو در این نشست به ثبت جهانی رسید.
استاندار کرمان تابستان سال گذشته نیز برای دفاع از پرونده ثبت جهانی روستای دستکند و تاریخی میمند در شهرستان شهربابک به شهر بن آلمان رفت؛ این روستا به همراه محوطه تاریخی شوش در اجلاس قبلی یونسکو به ثبت رسید.
*قنات گوهر ریز جوپار
قنات گوهر ریز در دامنه کوه های جوپار کرمان واقع شده و به لحاظ منطقه ای و موقعیتی هم اکنون یکی از قنات های مهم استان به شمار می رود.
در مورد سابقه این قنات اطلاعات دقیقی در دست نیست و براساس اظهارات افراد محلی پس از کم آب شدن چشمه های اطراف، یکی از بانوان منطقه بنام گوهر که از عشایر متمول بود، تمامی چشمه های این منطقه را خریداری و قنات گوهر ریز را ایجاد کرده است.
این قنات هم اکنون یکی از فعال ترین قنوات منطقه است و آب آن از کوه های جوپار تامین می شود که شیرین و قابل شرب است. در گذشته آسیابی به نام آسیاب بالا بر روی این قنات ساخته شده بود که تا سال 1358 فعالیت داشت.
طول قنات گوهر ریز سه هزار و 556 متر و با 129 حلقه چاه در شش شاخه، با دبی آب کنونی 100 لیتر بر ثانیه، حدود 330 هکتار از باغات و اراضی کشاورزی را آبیاری می کند.
این قنات از شش رشته قنات حسین یوسف، ختمی، رو به آب، حاج محمد نوش، تل سفید و دروازه تشکیل می شود و عمیق ترین مادر چاه در رشته قنات تل سفید به عمق 50.24 متر قرار دارد.
قنات گوهر ریزجوپار با داشتن آب فراوان و شش رشته قنات منحصر بفرد بوده و سال 93 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آخرین سند موجود در رابطه با حقابه قنات به تاریخ 1295 شمسی است و برای اداره قنات در حال حاضر سیستم هیئت امنایی اجرا می شود که هرگونه تعمیر، لایروبی و غیره باید با هماهنگی اعضای هیئت چهار نفره باشد.
*قنات های اکبرآباد و قاسم آباد بم
همواره نام بم با ارگ تاریخی و خاطرات ناخوشایند زلزله دی ماه سال 82 گره خورده است اما ثبت 2 قنات اکبرآباد و قاسم آباد در فهرست آثار جهانی، این شهر کهن و استوار را پرآوازه تر کرد.
قدمت این 2 قنات به اواخر دوران قاجاریه و پهلوی اول می رسد و برخلاف اغلب مسیر طولانی سایر قنات های ایران، طول هر کدام از آنها به حدود چهار کیلومتر می رسد و به نسبت طول کم، حجم آب دهی زیادی دارند.
میزان آب دهی قنات قاسم آباد حدود 90 لیتر بر ثانیه و قنات اکبرآباد 60 لیتر بر ثانیه می باشد که جزو قنات های پر آب استان کرمان هستند و حدود 300 هکتار از پوشش باغات منطقه را آبیاری می کنند.
قنات های اکبرآباد و قاسم آباد با فاصله ناچیز و به موازات یکدیگر قرار دارند و مادر چاه دو قنات در شرق بم و مظهر آنها در شمال شرق بروات بم قرار دارد.
مادرچاه، محور عبور و آبریز این 2 قنات در محدوده هایی قرار دارد که سال 1383 جزو منظر فرهنگی بم به ثبت جهانی رسیده است.
سفره تغذیه کننده آب قنات ها بر روی گسل بم - بروات قرار دارد و به دلیل اینکه بخش زیادی از محور عبوری این 2 قنات از بافت سخت و محکم می گذرد ریزش نداشته و نیاز به لایروبی کمتری دارد.
کوچه باغ ها و معابر ایجاد شده طی مسیر عبور این قنات ها در حال حاضر جزو جاذبه های گردشگری است.
تاکنون این 2 قنات تحت مالکیت خصوصی قرار داشت که با توجه به جهانی شدن آن ساخت پایگاه ثبت جهانی برای آن آغاز شده است.
پس از تحولات اخیر در ترکیه ادامه اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در شهر استانبول در هاله ای از ابهام قرار گرفت اما عصر یکشنبه بیست و هفتم تیر اعلام شد که کویر لوت به عنوان اولین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی ثبت شد. با ثبت جهانی کویر لوت در چهلمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو، پنجمین پرونده استان کرمان نیز به ثبت رسید.
استان کرمان با داشتن پنج پرونده و ثبت هفت اثر جهانی شامل ارگ بم، باغ شاهزاده ماهان، روستای تاریخی و دستکند میمند، قنوات گوهر ریز جوپار، اکبر آباد و قاسم آباد بم و کویر لوت جایگاه نخست را از این حیث در کشور داراست.
ثبت سه اثر از استان کرمان طی دو سال فعالیت دولت تدبیر و امید و با پیگیری مستمر استاندار کرمان رویدادی کم نظیر به شمار می رود.
استان کرمان با 23 شهرستان، بیش از هفت هزار اثر تاریخی و 700 اثر ثبت ملی از قطب های گردشگری کشور است.