بزرگنمايي:
کرمان رصد- استان کرمان با وسعتی بالغ بر 180000 کیلومتر مربع بعنوان پهناورترین
استان در جنوب کشورقرار دارد، این استان با متوسط بارندگی سالیانه 129
میلیمتر، در سطح کشور در زمره مناطق خشک محسوب می‌شود ضمن آنکه کاهش نزولات
جوی، تداوم خشکسالی، رشد جمعیت و افزایش سطح زیر کشت باغات باعث شده حجم
ذخیره سفره‌های آب زیرزمینی کاهش یافته و تداوم این روند موجب افت کمی و
کیفی منابع آب و بحرانی شدن بسیاری از دشت‌های استان شده است.
عدم امکان تأمین آب شرب مطمئن، برداشت
بی رویه از منابع آب زیرزمینی، نشست زمین، عدم امکان استفاده از ظرفیت
معادن و امکانات بالقوه استان و ... از جمله اثرات ناشی از این بحران
می‌باشد.
اما نزول رحمت‌الهی که در سال‌جاری در
تمامی سطح استان که در برخی نقاط با ملایمت و برخی نقاط با شدت، موجب
شادمانی مردم این استان کویری شده است.
"حسن اشرف‌گنجویی" کارشناس رسمی و محقق تامین آب با
اشاره به بارندگی‌های امسال در سطح استان کرمان، گفت: نباید با توجه ب
بارندگی‌های که امسال رخ داده خوشبین به رفع مشکل کم آبی استان بود.
وی با تاکید برآنکه این بارندگی‌ها مشکل
آبی استان را حل نکرده است، اظهار کرد: به یک شرط این موضوع امکان پذیر
بود که یک شرکت سهامی آب منطقه‌ای بسیار قوی در استان داشتیم که حداقل 50
تا 100 سد خاکی در سطح استان ایجاد می‌کرد که هر یک از این سدها ظرفیت
ذخیره حداقل 3 میلیون آب را داشتند یا سیستم‌های پخش سیلاب وجود داشت که
آب‌هایی به کویر منتهی می‌شدند پشت آنها ذخیره می‌شد تا وسیله‌ای برای
تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی و قنوات می‌بودند؛ در این شکل می‌توانستیم
مقداری به این بارندگی‌ها خوشبین باشیم.
این کارشناس رسمی و محقق تامین آب با
انتقاد شدید از شرکت آب منطقه‌ای، مطرح کرد: وزارت نیرو و شرکت آب منطقه‌ای
در استان کرمان به جزء برنامه برای تخلیه آب سفره‌های زیرزمینی کار دیگری
نداشتند؛ لذا این بارندگی‌ها مایه خوشحالی نیست.
وی ادامه داد: این بارندگی‌ها اثری روی
سفره‌های آب زیرزمینی نمی‌گذارد زیرا آب سفره‌های زیرزمینی تقریبا در عمق
180 تا 230 متری زمین هستند و بارندگی که در سطح زمین می‌شود علی‌الخصوص با
شرایط اقلیمی استان کرمان، بخشی از آن به سرعت به مناطق کویری سرازیر و از
مدار خارج و بخش عمده دیگر آن تبخیر می‌شود، ضمن آنکه با تابش نور خورشید
آبی که در لایه‌های پایین زمین ذخیره شده‌اند از طریق لوله‌های شعریه(منافذ
زمین) مانند فتیله چراغ عمل می‌کنند و آب‌هایی که از اعماق زمین به سطح
زمین می‌آیند را تبخیر می‌کنند؛ لذا خوشبین بودن به این بارندگی برای آینده
آب استان کرمان یک خیال‌بافی بیش نیست.
اشرف‌گنجویی اضافه کرد: این تفکر باعث
ایجاد شرایط خوبی برای آب منطقه‌ای به منظور افزایش چاه‌زنی شده به طوری که
آنها از این موقعیت خوب استفاده می‌کنند و حرف‌های مبنی بر افزایش ذخیره
آبی در پشت سدها و ... را مطرح کرده این در حالی است که در کنار این
موضوعات هنوز مسئله پروانه چاه و حفر چاه‌های غیرمجاز به سر و سامان نرسیده
و این چاه‌های غیرمجاز و افزایش برداشت از چاه‌ها بلای خانمان‌سوزی برای
کرمانیان شده است.
معنی وزارت نیرو چیست؟
وی ورود به ترسالی و این ترسالی خدمتی
به استان کرمان می‌کند را یک خیال‌بافی دانست و عنوان کرد: اگر همه این
سیلاب‌ها بدون ایجاد خسارت، پشت سدها ذخیره یا در برخی نقاط بوسیله تونل
آنها را منحرف و به سمت دشت‌ها و مناطقی که نیاز به آب دارند، هدایت کرده
بودیم؛ می توانستیم ادعا کنیم که این بارندگی ها در راستای خدمت به این
مردم بود و در مجموع اگر چنین وزارت نیرویی داشتیم که این دیدگاه و عملکردی
داشت بایستی امروز از این بارندگی‌ها جشن می‌گرفتیم ولی اکنون این
بارندگی‌های جای خوشحالی ندارد.
این کارشناس رسمی و محقق تامین آب با
بیان این مطلب که از این بارندگی‌ها تازه متوجه شدیم که باید وزارت نیرو را
معنا کنیم، ادامه داد: آیا وزارت نیرو یعنی سوءاستفاده؟! یعنی تخلیه آب
سفره‌های زیرزمینی؟! یعنی بی‌تفاوت بودن در مقابل سیلاب‌ها؟! یعنی بی‌تفاوت
بودن در مقابل آب‌دهی حوزه‌های آبریز یا روان آب‌ها؟!
آیا تصور می‌کنید که به سادگی می‌توانیم به ترک و نشست زمین خاتمه دهیم؟
وی نشست زمین را مرتبط با تخلیه آب
زیرزمینی دانست و در ادامه گفت: بهره‌برداری از سفره‌های آب
زیرزمینی به‌طوری در استان کرمان نهادیه شده که به همان نسبت ترک‌ها،
شکاف‌ها و نشست‌های زمین نهادینه شدند؛ لذا این تفکر که چون امسال بارندگی
داشتیم حداقل در سال‌جاری نشست و شکاف زمین در استان نخواهیم داشت، کاملا
اشتباه است.
اشرف‌گنجویی با تاکید برآنکه در استان
کرمان برداشت آب از سفره‌های آب زیرزمینی غیراصولی بوده است، اظهار کرد:
طبق اعلام شرکت آب منطقه‌ای؛ در استان کرمان بیش از 11 هزار حلقه چاه
غیرمجاز وجود دارد که آمار آنها به مراتب بیشتر از این است، با فرض اینکه
10 هزار حلقه چاه غیرمجاز در استان وجود دارد که به طور مثال هر یک از این
چاه‌ها 20 لیتر در ثانیه آب برداشت کنند، لذا این 10 هزار حلقه چاه
به‌طورمتوسط 200 مترمکعب در ثانیه آب برداشت می‌کنند، بنابراین درمی‌یابیم
که چه فاجعه‌ای در استان کرمان رخ داده است و هیچ نیرو، قدرت، شخص، دادگاه و
کمیسیونی نمی‌تواند جلوی این کار را بگیرد.
وی با بیان اینکه با توجه به
بارندگی‌های اخیر مطمئن باشید روال مجوز دادن و پروانه دادن برای حفر
چاه‌ها عادی خواهد شد، افزود:انتظار دارم مردم خودشان این تصور را کنند که
برداشت 200 مترمکعب در ثانیه از سفره‌های آب زیرزمینی چه بر سر ساختار این
زمین به وجود خواهد آورد؟ نباید انتظار نشست داشته باشیم؟ آیا تصور می‌کنید
که به سادگی می‌توانیم به ترک و نشست زمین خاتمه دهیم؟ خیر؛ ما با این کار
خود در آفرینش دخالت غیرمنصفانه کردیم.
تاکنون وزارت نیرویی در کشور نداشته‌ایم
این کارشناس رسمی و محقق تامین آب تاکید
کرد: معتقدم ما تاکنون وزارت نیرو در کشورمان نداشته ایم. وزارت نیرو،
وزارتی اس که بتواند مسایل آب را مدیریت، ساماندهی و سال‌های خشکسالی با
سال‌های ترسالی را با هم مدیریت کرده و نظامی ایجاد کند که امروز مردم مشکل
آب شرب نداشته باشند و کشاورزی مدیریت شود.
وی اظهار کرد: متاسفانه شاهد هستیم در
استان کرمان شرکت آب منطقه‌ای یا وزارت نیرو عملکرد مخرب و منفی داشته و
نتوانسته جامعه را از لحاظ تامین آب شرب، کشاورزی و جلوگیری از خسارات سیل
مدیریت کنند و از سوی دیگر نیز نمایندگان وزارت نیرو در استان کرمان تاکنون
در فکر مدیریت آب استان نبوده و اکنون نیز نیستند.
اشرف‌گنجویی بیان کرد: هرگاه توانستیم
لجام گسیختگی وزارت نیرو و شرکت آب منطقه‌ای را مهار کنیم توانسته‌ایم مشکل
آب را نیز حل کرده‌ایم در غیراین‌صورت هیچ انتظاری برای رفع مشکل آب استان
نباید داشته باشیم.
وی بر لزوم توجه کشوری در سطح مجلس و
ریاست جمهوری به مشکل آب استان کرمان تاکید کرد و ادامه داد: تعیین تکلیف
چاه‌های غیرمجاز، تعیین تکلیف چاه‌های صنعتی، مهار آب‌های سطحی، انطباق همه
طرح‌های آب و خاک و ... از جمله اقداماتی است که باید در استان کرمان
انجام شود.
این کارشناس حوزه آب با بیان این مطلب
که بایستی روی اقدامات آبخیزداری و آبخوان داری تحقیقات و بررسی های
کارشناسی صورت گیرد، اظهار کرد: با بررسی‌های کارشناسی هر جا که پروژه‌ای
غیراصولی بوده را مشخص و قبول کنیم که اشتباه انجام داده‌ایم به‌طورمثال
سدی ساخته‌ایم که یک‌سال بعد از احداث دچار مشکل یا پشت آن آب جمع نمی‌شود
یا در زمان پر شدن دریاچه آن مجبور به تخلیه ساکنین اطراف آن سد می‌شویم و
... .
وی با تاکید بر اینکه باید احداث سده‌ها
با موقعیت خشکسالی استان منطبق باشد اضافه کرد: تا زمانی که نتوانیم
طرح‌های آب و خاک را سازماندهی کنیم و تا زمانی که یاد نگیریم باید درست
برای استان کار کنیم نمی‌توانیم به اهداف طرح‌ها دست پیدا کنیم و اگر چنین
اقداماتی را توانستیم انجام دهیم می‌توان مدعی بود که گام‌های اولیه برای
رفع مشکل آب استان را برداشته‌ایم؛ در غیراین‌صورت این چرخه مشکل آب هرساله
تکرار خواهد شد.