بزرگنمايي:

کرمان آنلاین - کرمان - قرار داشتن 4.7 دهم میلیون هکتار معادل 72 درصد از اراضی بیابانی این استان تحت تاثیر فرسایش بادی و البته خشکسالی دهه های گذشته و برداشت بی رویه از منابع آبی زیر سطحی و زیر زمینی کرمان را به استانی ایستاده در غبار تبدیل کرده است.
  در حالی پدیده خشکسالی سالها مناطق مختلف کشور از جمله استان کویری کرمان را تهدید می کند برخی نقاط این استان مانند شرق کرمان بیش از سایر مناطق درگیر معضل توفان شن، حرکت شن های روان و بروز پدیده ریزگردها و البته تهدید حیات است.
خشکسالی های چند ساله اخیر و از بین رفتن پوشش گیاهی موجب تشدید بروز پدیده ریزگردها در شرق استان کرمان بخصوص شهرستان ریگان شده چنانچه ریزگردها و توفان شن 16 روستای ریگان را خالی از سکنه و 50 روستای دیگر این شهرستان را در محاصره شن های روان قرار داده است.
خشکسالی های پیاپی و از بین رفتن پوشش گیاهی زمین با وجود توفان شدید و بادهای موسمی و 120 روزه در شرق استان کرمان موجب حرکت شن های روان و بروز پدیده ریزگردها در شهرستان های ریگان، فهرج و نرماشیر به عنوان کانون بحران فرسایش بادی استان کرمان شده است.
پر واضح است که منشا ریزگردها در ریگان بیابان های اطراف این شهرستان است و مسئولان برای رفع این معضل تاکنون اقدامات زیادی در زمینه مهار ریزگردها از جمله مالچ پاشی، کشت نهال و ایجاد بادشکن انجام داده اند که به دلیل افزایش کانونهای بحرانی در ریگان و البته شرق استان کرمان ناکافی است.
بروز توفان شن در شهرستان های شرقی و به تبع آن سایر شهرستان ها از جمله کرمان علاوه بر تهدید سلامت جامعه انسانی موجب وارد آمدن خسارت به زیرساخت های شهری و کشاورزی نیز می شود.
این سخن مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان که 4.7 دهم میلیون هکتار معادل 72 درصد از اراضی بیابانی این استان تحت تاثیر فرسایش بادی قرار دارد نکته ای قابل تامل است.
مهدی رجبی زاده افزود: 32 میلیون هکتار از اراضی کشور و 6 و نیم میلیون هکتار از اراضی استان کرمان بیابانی است.
وی اظهار داشت: 20 درصد بیابان های کشور در استان کرمان واقع است و 72 درصد از عرصه های بیابانی استان کرمان تحت تاثیر فرسایش بادی قرار دارد.
وی با تاکید بر اینکه مناطق تحت تاثیر فرسایش بادی در استان خوزستان 700 هزار هکتار است، تصریح کرد: استان کرمان بیشترین مناطق تحت تاثیر فرسایش بادی را دارد اما بخش عمده ای از گرد و غبار چند روز اخیر کرمان و برخی شهرستانهای این استان از کویر مرکزی و بخش دیگری از استانهای سمنان و اصفهان بوده که موجب فعال شدن کانون های گرد و غبار در شرق استان کرمان نیز شده است.
وی ادامه داد: میانگین بارندگی بر اساس میانگین دراز مدت در استان کرمان 125 میلیمتر است در حالی که این مقدار در کشور 240 میلیمتر است لذا کرمان نصف میانگین بارندگی کشور را دارد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان گفت: بهره برداری از منابع آبی، منابع طبیعی و غیره در اقلیم های خشک و فراخشک باید سازگار با اقلیم و به گونه ای باشد که تعادل زیست محیطی حفظ شود.
وی با اشاره به تخریب های زیست محیطی و برداشت های بی رویه از منابع آبهای سطحی و زیرزمینی طی 40 سال گذشته گفت: تعادل بهره برداری از منابع در استان کرمان و کشور بهم خورده است.
وی با بیان اینکه بحران های تغییر اقلیم که جهان را در بر گرفته، کشور ایران و کرمان را نیز متاثر کرده است ادامه داد: این مهم موجب شده برخی از پارامترهای اقلیمی تغییر کند و تاثیرش در محیط زیست آشکار شود.
رجبی زاده افزود: در استان کرمان با پدیده کمی بارش مواجه هستیم که نتیجه آن و تشدید بروز پدیده گرد و غبار است.
وی تاکید کرد: در سال زراعی 96 تا 97 تاکنون 38.5 میلیمتر بارندگی را در استان کرمان شاهد بوده ایم که این مقدار نسبت به سال زراعی قبل که میانگین بارندگی 133 میلیمتر بوده 71 درصد کاهش داشته است.
رجبی زاده تصریح کرد: کاهش بارندگی، رویش و زادآوری گیاهان مرتعی را کاهش می دهد در نتیجه خاک از نظر غنای پوشش ضعیف و عاری از پوشش گیاهی می شود لذا با وزش باد، گرد و غبار در هوا مشاهده می شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان اظهار داشت: حدود 30 درصد پدیده گرد و غبار در استان کرمان و سایر نقاط کشور ناشی از تخریب های بشری و بهره برداری بی رویه از منابع آبی است و حدود 70 درصد این مقدار ناشی از پدیده های اقلیمی است.
رجبی زاده معتقد است با شرایط کمبود بارش ها در کرمان در آینده تعداد روزهای غبار آلود بیش از مقدار کنونی خواهد بود.
وی گفت: البته برای حفاظت از کانون های زیستی باید عملیات حفاظتی، احیای منابع طبیعی و جلوگیری از تخریب و بهره برداری بی رویه از منابع در دستور کار قرار گیرد.
وی اظهار داشت: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان حدود 50 سال فعالیت های مقابله ای با پدیده بیابانزایی را در دستور کار خود دارد و در همین راستا سال گذشته پنج هزار هکتار عملیات نهال کاری در این استان انجام شده که حدود 2 هزار هکتار از این مقدار در شرق استان بوده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان تصریح کرد: 2 هزار و 500 هکتار اراضی شنزار طی سال گذشته در شهرستانهای ریگان و نرماشیر مالچ پاشی شده و ادامه این عملیات نیز در سه هزار هکتار در شرق استان از اوایل مهر آغاز می شود.
وی افزود: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری به عنوان حافظ منابع طبیعی تمام تلاش خود را با امکانات و اعتبارات موجود برای حفظ عرصه های منابع طبیعی انجام می دهد.
وی تاکید کرد: زمانی گرد و غبار از سایر استانها وارد استان کرمان می شود اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری این استان به تنهایی کاری نمی تواند انجام دهد.
وی ادامه داد: این در حالی است که در حد امکانات و توان در حال مقابله هستیم اما هیج زمانی نمی توانیم زمانی را اعلام کنیم که دیگر شاهد پدیده گرد و غبار نباشیم زیرا این امر پدیده ای طبیعی است.
کرمان در پنجشنبه هفته گذشته درگیر پدیده گرد و غبار با غلظت بالای خط هشدار و خطر بود به طوری که رسیدن غلظت گرد و غبار پی ام دو نیم به 273 موجب تعطیلی ادارات شهر کرمان شد.
اما مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان اذعان دارد 33.9 درصد از کانون ریزگردها و گرد و غبار کشور در این استان است و 11 کانون گرد و غبار داخلی وجود دارد.
رضا جزینی زاده افزود: 25 درصد از کانون های گرد و غبار در منطقه تالاب جازموریان و 8.9 درصد از این کانونها در شهرستان سیرجان و شهربابک با وجود رگه های معدنی قرار دارد.
وی تصریح کرد: برای مقابله با ریزگردها شرح وظایف تمام دستگاهها در کارگروه احیای تالاب جازموریان تعریف شده و این دستگاه ها باید برنامه های خود را به منظور کاهش ریزگردها با منشا درون استانی و برون استانی انجام دهند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان گفت: مابقی کانون ریزگردها از جمله بادهای 120 روزه سیستان نیز منشا کانون های گرد و غبار فرا استانی را دارد.
وی افزود: یکی از راههای تثبیت شنهای روان، حق آبه، مالچ پاشی و نهالکاری است و در صورت اقدام در این زمینه تا حدودی می توان جلوی فرسایش بادی و پیشروی ریزگردها را گرفت.
جزینی زاده عنوان کرد: برای کاهش ریزگردها و گرد و غبار کمیته ریزگردها در استانداری کرمان به ریاست استاندار تشکیل و نظرات تمام دستگاهها در این زمینه بررسی شد و همچنین کارگروه ملی گرد و غبار در سازمان حفاظت از محیط زیست کشور تشکیل شده است.
وی ادامه داد: پس از اظهار نظر مدیران تمام دستگاههای اجرایی عضو کارگروه، احیای تالاب جازموریان برای جلوگیری از ریزگردها در این منطقه مصوب شد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان با بیان اینکه هرگونه دستکاری در طبیعت بدون استراتژی توسعه پایدار تهدیدی برای محیط زیست است گفت: با توجه به پایش زیست محیطی استان کرمان توسط این اداره کل و هم افزایی استاندار کرمان با تمام دستگاهها و صاحبان صنایع و معادن، این استان هم اکنون به نقاط خوبی در بحث محیط زیست رسیده است.
وی افزود: استراتژی توسعه پایدار مورد نظر حفاظت محیط زیست کرمان اینگونه است که هرگونه فعالیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی باید توجیه اقتصادی داشته باشد و همچنین در توسعه پایدار باید به سلامت مردم، محیط زیست و آیندگان توجه شود.
جزینی زاده اظهار کرد: اگر مسائل زیست محیطی در توسعه پایدار لحاظ نشود این توسعه پایدار نیست لذا تمام فعالیت های کشور و استان کرمان با نگاه و روحیات زیست محیطی استاندار این استان، دولت تدبیر و امید و سیاست های ابلاغی رهبر معظم انقلاب به سران سه قوه، به سمت حداقل تخریب و آلودگی محیط زیست پیش می رود.
وی ادامه داد: اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان با رویکرد و تعامل فرابخشی، تخریب و آلودگی محیط زیست را به حد صفر خواهد رساند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان معتقد است، برای حفاظت از محیط زیست باید بیش از گذشته به توانمندسازی جوامع با هدف جلب مشارکت های مردمی مبتنی بر آموزش گام برداریم زیرا اگر مشارکت مردم باشد نیازی به قوه قهریه و پرداخت هزینه های هنگفت برای جلوگیری از تخریب و آلودگی محیط زیست وجود ندارد.
وی با بیان اینکه اصل 50 قانون اساسی بطور کامل وظیفه حفاظت از محیط زیست را برعهده دستگاه ها و مردم قرار داده است افزود: اگر مشارکت مردمی نباشد با بهترین امکانات و عامرانه ترین قوانین به جایی نخواهیم رسید لذا همواره باید از خود آغاز کرد.
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری کرمان می گوید: 11 شهرستان این استان تحت تاثیر کانونهای بحران فرسایش بادی قرار دارد.
سید مصطفی آیت الهی موسوی با اشاره به تهدید ریگان توسط پدیده ریزگردها و توفان شن افزود: روند اجرای پروژه مالچ پاشی در شهرستان ریگان مطلوب است.
وی اظهار کرد: با اجرای طرح مالچ پاشی در شهرستان ریگان در آینده نزدیک شاهد کاهش پدیده ریزگردها در این شهرستان خواهیم بود.
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری کرمان با اشاره به مهاجرت تعداد زیادی از روستاییان شهرستان های بم، نرماشیر، ریگان و فهرج طی سال های گذشته به دلیل توفان های شن و ریزگردها از این مناطق گفت: مهار بحران ریزگرد های شرق استان نیازمند عزم ملی است.
وی از تخصیص 70 درصد اعتبارات ملی برای طرح بیابان زدایی در کرمان خبر داد و افزود: 700 هکتار نهال کاری طرح کمربند سبز کرمان در دست اقدام است که تاکنون 40 درصد موجب مهار و بهبود بحران ریزگردها در این استان شده است.
وی وضعیت چهار شهرستان شرقی این استان را بحرانی اعلام کرد و گفت: زندگی اهالی این شهرستان ها در صورت تداوم ریزگردها با اختلال مواجه خواهد شد.
هر چند دولت تدبیر و امید با مالچ پاشی، افزایش حق آبه، نهالکاری بنگاه های صنعتی و معدنی اقدامات موثری برای جلوگیری از ریزگردها در استان کرمان انجام داده است اما قطعا پیشگیری از بروز افزایش غلظت گرد و غبار در استان کرمان تدابیر بیشتری را می طلبد.
اینکه منشاء حدود 33 درصد از گرد و غبار داخلی کشور مربوط به این استان است دلیل محکمی برای اجرای طرح هایی در راستای کاهش این پدیده توسط مسئولان امر است.
هر چند در سالها قبل از مالچ نفتی برای مقابله با فرسایش بادی استفاده می شد که به دلایلی این طرح متوقف شد اما سال 1396 دولت بودجه ای به میزان 320 میلیارد تومان برای عملیات مالچ پاشی در 6 استان کشور اختصاص داد.
طبق گفته مسئولان مقرر شده در سال جاری نیز 320 میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی، مالچ رایگان توسط وزارت نفت در اختیار سازمان جنگلها و مراتع قرار گیرد.
  5054