بزرگنمايي:

کرمان رصد - شهر: محله‌های شهری عرصه‌های اصلی کالبدی و اجتماعی در شهرهای ایران محسوب می شوند. اجزای عملکردی و هویتی شهرها هستند و حیات اجتماعی شهرهای ایرانی مدیون سرزندگی محله‌ها بوده است. تکیه اصلی رویکرد محله‌محور باید بر جلب مشارکت شهروندان در فرایند تصمیم‌سازی، برنامه‌ریزی و اجرا و ارتقای زیست‌پذیری و توسعه‌یافتگی خردترین واحد سکونتی و فعالیتی شهر یعنی محله باشد.

در همین راستا مراسم افتتاحیه دوره‌ آموزش توسعه کارآفرینی و توانمندسازی برای ارتقاء بهره‌وری و نهادینه شدن روش‌های اجتماع‌محور در توسعه کسب‌وکارهای محلی در منطقه 8 تهران برگزار شد. در این نشست ابعاد گوناگون محله محوری و نگاه به اشتغال در محلات با توجه به مسئولیت های شهرداری بررسی شد.
آمادگی شهرداری برای کارآفرینی در محلات
عیسی منصوری، معاون وزیر تعاون، کارو رفاه اجتماعی طرح بازآفرینی در شهرداری تهران را الگوی مناسب وموفقی عنوان کرد که می‌تواند در دولت نیز مورد استفاده قرار گیرد تا بتواند در مناطق و محلات طرح های مشابهی را اجرا کند. در شهرداری وابستگی دولتی کمتر است و اصلاح نظام حکمرانی بیشتر است و این محاسبه موجب می شود که برنامه ها سرعت عمل و انعطاف پذیری بیشتری داشته باشد. آماده ایم که از لحاظ فنی و مالی تا جایی که می توانیم برای کارآفرینی در مناطق و محلات کمک کنیم.
آموزش 500 خانواده کودکان کار
یکی از نکات اساسی در مورد رویکرد محله محوری و کار آفرینی این است که شهرداری متولی حل بیکاری نیست و نباید به این موضوع ورود کند. اما نگاه محله محور شهرداری ایجاد تسهیل در حوزه کار آفرینی در محلات است.
سیدمالک حسینی، سرپرست سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی با بیان اینکه هزینه مستقیم نگهداری یک معتاد بدون هزینه تامین زیر ساخت روزانه 30 تا 50 هزار تومان است گفت: اگر بتوانیم 100 معتاد را پس از بهبود یافتن به چرخه اشتغال بازگردانیم و به خانواده‌هایشان بسپاریم سالانه یک میلیارد تومان صرفه‌جویی می‌شود.
سیدمالک حسینی در افتتاحیه اولین دوره آموزش و ارتقاء توانمندی‌های برنامه‌ریزی و تسهیل‌گری برای توانمندسازی، توسعه کارآفرینی و کسب‌وکارهای اجتماعی گفت: عمده‌ترین مشکل در ایران موانع شروع کسب‌وکار و نبود شرایط لازم برای پایداری فعالیت صاحبان کسب و کارهاست.
او با بیان اینکه نگهداشت اجتماعی شهر به اندازه حوزه خدمات برای شهری مانند تهران لازم است‌، گفت: ایجاد و رونق کسب‌وکارهای خرد علاوه بر اینکه موجب استحکام خانواده‌ها می‌شود، از بروز مشکلات و به ویژه آسیب های اجتماعی جلوگیری می‌کند.
حسینی از آغاز به کار این دوره ها خبر داد و گفت: موضوع کارآفرینی جزو مأموریت‌های این سازمان قرار داده شده است هرچند که اصولا در گذشته نگاه شهرداری به موضوع کارآفرینی فقط ارائه‌ زیرساخت‌های ارزان بود و در حالت عالی از کارآفرینان می‌خواست که از نیروهای انسانی مورد نظر شهرداری همچون زنان سرپرست خانوار و بهبود یافتگان استفاده کند، اما حالا رویکردمان تغییر کرده است و به دنبال تسهیل‌گری و نه صرفا ارائه زیرساخت‌ها هستیم و در هنگام ارائه‌ زیرساخت نیز به شاخص‌های مختلفی از جمله تحت پوشش قرار گرفتن جمعیت هدف، توجه کنیم.
حسینی گفت: شهرداری متولی حل بیکاری نیست و نباید به این موضوع ورود کند اما رویکرد تسهیل‌گری را دنبال می کند. تلاش این است که در این دوره یکی از ماندگارترین اقدامات در حوزه اجتماعی را ایجاد کنیم. مدل کسب‌وکار نیز به صورت مشارکت‌پذیری خواهد بود.
او با اشاره به تاثیر کرونا بر از بین رفتن برخی مشاغل بیان کرد: وجود تحریم‌ها نیز بیشتر باعث تنگنا می شود. باید به سمت تامین معاش پایدار قدم برداریم و در این راستا یکی از موضوعاتی که دنبال می‌کنیم آموزش 500 خانواده کودکان کار است که با رویکرد دستیابی به معاش پایدار طراحی شده و در آینده ای نزدیک اجرا خواهد شد.
سرپرست سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی با بیان این‌که ایجاد اشتغال برای هر فرد می‌تواند به کاهش آسیب‌های اجتماعی و هزینه‌های ناشی از آن تاثیر بگذارد، گفت: هزینه مستقیم نگهداری یک معتاد در گرمخانه‌های شهرداری و مراکزی مثل نگهداری افراد مشمول ماده 16 قانون مبارزه با مواد مخدر روزانه 30 تا 50 هزار تومان است و اگر بتوانیم 100 معتاد را پس از بهبود یافتن به چرخه اشتغال بازگردانیم و به خانواده‌هایشان بسپاریم سالانه بیش از یک میلیارد تومان صرفه‌جویی می‌شود که می‌توانیم آن را صرف اشتغال کنیم.
بانک اطلاعاتی کارآفرینی در شهر وجود ندارد
مهناز استقامتی، شهردار منطقه 8 نیز از مسأله کارآفرینی در شهر استقبال کرد، گفت: بانک اطلاعاتی درستی وجود ندارد و یکپارچگی در این زمینه وجود ندارد. کرونا با وجود آنکه تخریبی برای سلامتی جامعه بود اما فرصت‌هایی را نیز ایجاد کرد. اگر کرونا نبود 30 سال طول می‌کشید تا می‌توانستیم بستر آموزش مجازی و گسترش IT را به درون خانواده‌ها ببریم، اما با وجود کرونا حالا حتی یک فرد آموزش ندیده نیز به راحتی می‌تواند از این فضا استفاده کند.
شهرداری قرار نیست جای سازمان فنی حرفه‌ای را بگیرد
354محله شهر تهران براساس شاخص نابرخورداری خوشه‌بندی شده و در 3خوشه محروم یا نابرخوردار (62 محله)، نیمه‌ توسعه‌یافته‌ یا نیمه‌برخوردار (215 محله) و توسعه‌یافته یا برخوردار (77 محله) قرار گرفتند. از میان 62محله نابرخوردار و با به کارگیری روش تطبیقی، 48محله نابرخوردار دارای سند توسعه محله‌ای برای اولویت اقدامات در سال98 انتخاب و در نهایت پس از رفت و برگشت‌های متعدد با سایر معاونت‌های ستادی در شهرداری تهران و شهرداری‌های مناطق منتخب 55محله برای مداخله در سال1398 انتخاب شدند. اما با این همه همچنان شهرداری نمی تواند موضوع اشتغال در تمام این محلات را حل و فضل کند.
مهدی شیرزاد، رئیس ستاد مدیریت محله نگاه محله محور شهرداری در این دوره را مورد توجه قرار داد و گفت: دو نگاه در مواجهه با محله وجود دارد که انتخاب هر یک از آن ها می تواند بر سیاست گذاری، خاصه در موضوع کارآفرینی تأثیرگذار باشد. یکی نگاه مبتنی بر حس تعلق و هویت محلی و دومی نگاه برآمده از پارادایم حق بر شهر. این دو نگاه در تضاد با یکدیگر نیستند، اما انتخاب هر کدام، الزامات و پیامدهای متفاوتی را ایجاد خواهد کرد.
او ادامه داد: از یک سو برخی معتقدند که کالبد و فیزیک محله مهم است و باید هویت و حفظ تعلق به محله را بالا ببریم که در این نوع نگاه ما با جامعه محله‌ای در ارتباط هستیم که نیازمند شیوه‌های کارآفرینی متناسب با کالبد محله و اکوسیستم اقتصادی اجتماعی آن است
شیرزاد افزود: اما در رویکرد دوم به محله، بر شهر و شهروند تأکید دارد. در آن حقوق و تکالیف شهروندی برجسته است، فارغ از این که شهروند در کدام محله زندگی می کند. در چارچوب این نگاه با افرادی مواجه هستیم که تعاملات محلی و ساختار محله برایشان مهم نیست و اصطلاحا فرد علاقه‌ای به شناخته شدن ندارد. از یک جامعه کوچک، یک محیط پر نظارت اجتماعی، یک شبکه در هم تنیده خویشاوندی و محلی، خود را در آغوش شهر پرت کرده و می‌خواهد در یک فضای آرام خود را گم کند؛ در پی تعاملات محدود است.
رئیس ستاد مدیریت محله ادامه داد: تعلق او به مکان، زیاد نیست. احتمالا مهم ترین فاکتور انتخاب محل زندگی برای او، شرایط اقتصادی زندگی است، نه نوستالژی یا خاطره ای که ممکن است در یک محله باشد. علی القاعده در این رویکرد، کارآفرینی در بند کالبد نیست. مگر این که فاکتورهای فنی و اقتصادی الزامات خاصی را تحمیل کند.
شیرزاد در ادامه گفت: ما باید به سمتی پیش برویم که شهرداری نقش تسهیل‌گر داشته باشد و شهروند آموزش دیده متناسب با کسب‌وکار داشته باشیم.
او افزود: شهرداری قرار نیست جای سازمان فنی حرفه‌ای را بگیرد و یا رقیب بخش خصوصی شود. بلکه غرض ایجاد بستر مناسبتی برای فضای کسب و کار است. توجه به این ظرایف، نگاه و سیاستگذاری ما در امر کارآفرینی را متأثر می کند.
450 هزار زن سرپرست خانوار در تهران داریم
450 هزار زن سرپرست خانوار در تهران وجود دارد که 70 درصد آنها سرپرست خود را براثر فوت و نه لزوما طلاق از دست داده‌اند. کار آفرینی و اشتغالی یکی از اساسی ترین نیاز های این گروه است که در همین راستا، زهرا بهروزآذر، مدیر کل امور بانوان شهرداری تهران با بیان این‌که کارآفرینی باید مبتنی بر نوآوری باشد، گفت: کارآفرینی تقسیم‌بندی‌های مختلفی دارد که می‌توان به فراخور نوع جامعه از هر یک از شیوه‌های کارآفرینی بهره برد.
او گفت: به عنوان شهرداری تلاش می کنیم تا نهاد خانواده را حفظ کنیم و به همین دلیل تصمیم گرفتیم به جای ماهی دادن به این زنان که از سر مجبوری به کار روی آوردند، ماهیگیری یاد دهیم و مسیرهای مختلفی را نیز امتحان کردیم و نهایتا متوجه شدیم این افراد معمولا به دلیل دوربودن از محل کسب‌وکار و همچنین عدم آگاهی و آموزش لازم مایل هستند که کار کنند نه این‌که سرپرست کارگاهی باشند یا خودشان مشاغلی ایجاد کنند.
مدیر کل بانوان شهرداری تهران با بیان این‌که بررسی‌ها نشان داده است که معمولا اینگونه زنان به دلیل عدم آشنایی به قوانین دچار حواشی در محیط کار می‌شوند و حتی مسائل مختلف عاطفی را در خانواده‌هایشان تجربه می‌کنند، بیان کرد: برهمین اساس مراکز کوثر شکل گرفت تا برای حل مساله اشتغال زنان سرپرست خانوار وارد عمل شود و یک مدل مشارکتی را با پیمانکاران و کارآفرینان آغاز کردیم.
از بین بردن فقر و توانمندسازی جوامع محلی
سهم قابل توجه‌ای از بودجه شهرداری تهران در سال1399 که معادل دو هزار میلیارد تومان از بودجه سرمایه‌ای –توسعه‌ای است، برای تعریف و اجرای یک‌هزار پروژه‌ توسعه محله‌ای اختصاص یافته است که براساس دستورالعمل مشخصی به محله‌های شهر تهران تخصیص یافته و با مشارکت مستقیم ساکنان محله‌ها اجرا خواهد شد.
کاوه حاجی‌علی‌اکبری، مدیرعامل نوسازی شهرداری در همین زمینه در تعریف از محله گفت: بنده اعتقاد دارم آن چیزی که می تواند مفهوم محله را در دوران حاضر شکل دهد، موضوع منفعت مشترک است و مقیاس فضایی که بتوان منفعت مشترک را میان شهروندان ایجاد کند و آن چیزی که می تواند این منفعت مشترک را ایجاد و پررنگ کند و به آن جان بدهد مشارکت است. وقتی در ذهن خودم محله را تعریف می کنم آن را در یک مقیاس فضایی می دانم که افراد بتوانند با همدیگر مشارکت کنند در مورد دغدغه در موضوعی، یک نیاز، یک تقاضا با همدیگر مشارکت داشته باشند.
مدیر عامل نوسازی شهرداری در مورد کارآفرینی گفت: موضوع کارآفرینی، اشتغال و توانمندسازی ذیل سیاستهای اجتماعی قرار می‌گیرد و یکی از ویژگی های سیاست اجتماعی این است که تمرکز به فضا ندارند و بیشتر به گروه های اجتماعی متمرکز هستند. زمانیکه که راجع به موضوعی مانند بیکاری صحبت می شود، محله و مکانی که فرد زندگی می کند مهم نیست و مهم این است که شاخص بیکاری را کاهش بدهیم.
مدیرعامل سازمان نوسازی شهرداری تهران با بیان اینکه فقر از مشکلات بعدی محلات است ادامه داد: زمانی که بخواهیم فقر را بررسی کنیم همه اتفاقاتی که رخ می دهد از قبیل کالبدی، فرسودگی محله، ناکارآمدی محله، رهاشدگی محله و افتادن محله در یک چرخه قفل و زوال که باز ریشه اصلی فقر است. درکنار فقر مطلق، موضوع مهارت های پایه ای و عدم ارتباط با زنجیره اشتغال بعنوان موضوعاتی است که اصطلاحا اشتغال ناقص را بوجود می آورد و در مواردی هم که اشتغال وجود دارد، اشتغال کامل نیست.
اکبری در مورد نادیده گرفتن فقر توضیح داد: زمانی که از مداخله برای نوسازی صحبت به میان می آید نمی توانیم موضوع فقر را نادیده بگیریم و سیاست هایی مانند توانمندسازی، بانک پذیری و موضوعاتی از این دست از دل همین رویکرد بیرون می آید و مهمتر از همه مفهوم تسهیلگری هم در همین چارچوب شکل می گیرد.
علی اکبری همچنین در مورد کارآفرینی و توانمند سازی بیان داشت:زمانی که از کاروکارآفرینی، توانمندسازی صحبت می کنیم نمی تواند تغییراتی را که در مفهوم کار و اشتغال در یک دهه گذشته ایجاد شده است را نادیده بگیریم. در گذشته نه چندان دور زمانی که از توانمندسازی صحبت به میان می آمد، این موضوع به ذهن می رسید که افرادی که کار ندارند کارهایی از قبیل عروسک سازی، غذاهای خانگی و ... انجام بدهند و امروزه اینها خیلی ابتدایی قلمداد می شوند و در واقع تعریف از کارآفرینی در چارچوب و اساسا مفهوم کار و اشتغال تغییر پیدا کرده است و در سیستم از کار و کارآفرینی بعنوان یک اکوسیستم مطرح می شود و باید انتظار داشته باشیم اگر این اقدامات به موفقیت برسد باید این جریان ها را مد نظر قرار دهیم.
علی اکبری اکبری در خاتمه سخنانش گفت: واقعیت این است که امروزه اقتصاد و اشتغال شهری به فرهنگ، دانش و صنایع دستی و از این قبیل موارد وابسته است و آنچه که مزیت برای رقابت برای او ایجاد می کند و می تواند به یک جریان پایدارتر برسد. در غیر اینصورت تبدیل می شود به یک سری کارهای محدودی که بصورت موردی می شود انجام داد و صرفا بک بار هم می شود انجام داد و تبدیل به یک موج میرا می شوند که به هیچ عنوان پایداری نمی توانند پیدا کنند مثل یک بیماری که به کپسول اکسیژن وصل می باشد و تا زمانی که به کپسول وصل است زنده است. و در پایان؛ شاید نقطه ضعف ما باشد که در گذشته این ملاحظات را در نظر نگرفته و امروز هم در حوزه توانمندسازی و کارآفرینی عملکرد محدودیتی داشته ایم.
مراسم افتتاحیه دوره‌ آموزش توسعه کارآفرینی و توانمندسازی برای ارتقاء بهره‌وری و نهادینه شدن روش‌های اجتماع‌محور در توسعه کسب‌وکارهای محلی با حضور عیسی منصوری معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی، مهناز استقامتی شهردار منطقه 8 شهرداری تهران، سیدمالک حسینی سرپرست سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی، کاوه حاجی‌علی‌اکبری، مدیرعامل سازمان نوسازی شهرداری تهران، زهرا بهروزآذر، مدیر کل امور بانوان شهرداری، مهدی شیرزاد رئیس ستاد مدیریت محله، در محل ساختمان معاونت امور اجتماعی و فرهنگی منطقه 8 برگزار شد.
خبرنگار: سمیرا امیرچخماقی