بزرگنمايي:

کرمان رصد - کرمان - کارشناس مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان با اشاره به مشکلات، چالش ها و موانع پیش روی تولید کرک در کشور به عنوان صنعتی اقتصادی و مقرون به صرفه گفت: در سال جهش تولید باید برنامه راهبردی توسعه کرک مشابه با تولید گوشت و شیر تدوین شود.

سید مجتبی سید مومن روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به صرفه اقتصادی و درآمدزایی پرورش بز رایینی افزود: این مهم در استان کرمان با چالش های عدیده ای روبرو است که می طلبد مسئولان در راستای رفع آن اقدام کنند تا با رفع موانع به جهش تولید در این خصوص دست یابیم.
وی ادامه داد: بنابراین، یکی از مولفه‌های مهم در راستای جهش تولید، تبدیل ماده خام تولیدی از دام (کرک) به کالا و محصول نهایی است تا درآمد و سود بیشتری عاید کشور شود.
وی همچنین به راهکارها و دلایل توسعه کرک اشاره و تصریح کرد: تدوین برنامه راهبردی (کلان) برای توسعه کرک مشابه با تولید گوشت و شیر یکی از این راهکارها است.
سیدمومن با بیان اینکه بزهای تولید کننده الیاف طبیعی کشمیر (کرک) و موهر فقط 20 درصد از بزهای دنیا را تشکیل می‌دهند تصریح کرد: همچنین بزهای کشمیر در شرایط خاص آب و هوایی و اقلیمی، فتوپریود، رطوبت، حرارت و ارتفاع محیط (بیو فیزیک) قادر به تولید کرک هستند.
کارشناس مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان ادامه داد: به عبارت دیگر، کشورهای خاصی در دنیا از قبیل چین، مغولستان، آسیای مرکزی، ایران و افغانستان، شرایط پرورش بزهای کرکی را دارند و الیاف کرک به عنوان یک لیف طبیعی کمیاب فقط 0.1 درصد از کل الیاف تولیدی دنیا (مصنوعی و طبیعی) و نیز به همراه موهر 0.3 درصد از کل الیاف طبیعی را تشکیل می‌دهد که بیانگر اهمیت و جایگاه کرک در صنایع نساجی، تولید پارچه و پوشاک در دنیا است.
وی اظهار داشت: همچنین، قیمت الیاف کرک در شرایط مشابه به طور تقریبی 10 - 8 برابر الیاف مرینوس و 7 - 5 برابر الیاف موهر است که این جایگاه الیاف کرک را در دنیا نسبت به الیاف ظریف مرینوس و موهر نشان می‌دهد.
فقدان برنامه عملیاتی و مدون برای تولید کرک
وی تاکید کرد: مهمترین مشکل در ارتباط با پرورش بزهای کرکی در ایران بطور اعم و استان کرمان بطور خاص، فقدان برنامه عملیاتی و اجرایی مدون برای توسعه تولید کرک است در حالی که کشورهای چین، مغولستان و افغانستان دارای برنامه مشخص برای توسعه کرک هستند و در راستای تحقق اهداف از پیش تعیین شده و بر اساس راهبرد تعامل با دنیا، سرمایه‌گذاری و برنامه ریزی می‌ کنند زیرا با افزایش ارزش افزوده کرک، اشتغال زیادی نیز ایجاد می‌شود.
کارشناس مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان گفت: تعامل با کشورهای صاحب صنایع نساجی، تولید پارچه و پوشاک برای وارد کردن صنایع کشمیر همانند کاری که کشور چین در دهه 1970 با تعامل با کشور انگلیس انجام داد و در نهایت صنایع نساجی کرک دریافت کرد دیگر راهکار توسعه صنعت کرک است.
وی گفت: در حالی که تا سال 1975 این صنعت کاملاً در اختیار کشور انگلیس - اسکاتلند قرار داشت اما کشور چین به دلیل نداشتن صنایع کرک مجبور بود 2 هزار و 500 تن کرک تولیدی را به صورت خام صادر کند.
سیدمومن افزود: صادرات بیده (کرک موکشی نشده) ارزش افزوده ناچیزی برای کشور چین ایجاد می‌کرد بنابراین، با انتقال این صنعت، کشور چین اجازه پیدا کرد 500 تن از 2 هزار و 500 تن تولید کرک را فرآوری کند و 2 هزار تن به صورت خام به اروپا صادر شود.
وی بیان کرد: در دهه 1970 کشور چین در حدود 40 میلیون بز کرکی داشت اما در حال حاضر حدود 120 میلیون بز کرکی دارد در حالی که کشور ایران فاقد صنایع لازم برای فرآوری کرک بوده و به خام فروشی ادامه می‌دهد.
کارشناس مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان به اهمیت ارزش افزوده کرک برای کشور ایران نیز اشاره کرد و گفت: هر چقدر ماده مورد نیاز برای تولید محصول نهایی در یک کشور بیشتر تولید شود، مزیت نسبی آن کالا برای تولید بیشتر خواهد بود.
وجود شرایط اقلیمی مناسب برای پرورش بز کرکی در کشور
وی ادامه داد: در کشور ایران، شرایط اقلیمی برای پرورش بز کرکی و تولید کرک وجود دارد در حالیکه اکثر کشورهای دنیا فاقد آن هستند طوری که تحقیق انجام شده در نیوزیلند (2003) نشان داد سود حاصل از تولید کرک خام با کامل کردن چرخه تولید کرک به شدّت افزایش می ­یابد بطوریکه قیمت بیده (کرک و مو) خریداری شده از دامداران از 100 دلار به هزار و 300 دلار افزایش می‌یابد.
سیدمومن افزود: همچنین، کل ارزش افزوده برای تولید هر کیلوگرم پوشاک در قزاقستان در سال 2005 حدود 66 - 27 دلار بود امّا ارزش افزوده تبدیل هر کیلوگرم کرک خام به پوشاک، که طی چندین مرحله تولید می‌شود در مقایسه با فروش کرک به صورت خام به میزان 633 - 617 درصد است لذا ارزش افزوده بالقوّه کرک، چنانچه همه کرک در قزاقستان شسته شود و سپس موکشی، رنگ آمیزی و به پوشاک تبدیل شود به طور متوسط از 27 تا 66 دلار به 337 دلار افزایش می‌یابد.
وی افزود: کشور مغولستان طی یک برنامه 20 ساله بعد از سال 1991، تلاش کرد با سیاست حمایت از پرورش ­دهندگان بز کرکی و تولیدکنندگان کرک و با توسعه صنایع کرک، ارزش افزوده حاصل از کرک را افزایش دهد و تاکنون تعداد زیادی، کارخانه ­های نسّاجی و پوشاک برای تبدیل کرک در مغولستان ایجاد شده­ اند. 
کارشناس مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان اظهار داشت: درآمد کشور مغولستان از صادرات کرک در سال‌های 2000 - 1991 حداکثر 90.1 میلیون دلار بود که عمدتاً از فروش کرک خام بدست می ­آمد امّا در سال‌های 2005 - 2000 (180میلیون دلار) و 2009 - 2005 (286 میلیون دلار) و 2014- 2009 به درحدود 480 تا 520 میلیون دلار افزایش یافت. 
وی گفت: برنامه کشور مغولستان برای افزایش ارزش افزوده کرک و رهایی از استعمار کشور چین این است که طی دو مرحله، یعنی، در سال‌های 2017 - 2014 و 2020 - 2018 میلادی، مقدار ارزش افزوده حاصل از فرآوری کرک به 1.55 میلیارد دلار افزایش یابد و در این برنامه، سهم گله ­دارها 350 میلیون دلار و سهم تولیدکنندگان نسّاجی و پوشاک 1.2میلیارد دلار پیش­ بینی شد.
سید مومن به کاهش تولید کرک در ایران نیز اشاره و تصریح کرد: میزان تولید این ماده با ارزش در کشور ایران به شدت در حال کاهش است و چنانچه این روند ادامه یاید کلا کرک تولیدی از بین خواهد رفت در حالی که میزان تولید کرک در کشور چین و مغولستان و افغانستان در دهه اخیر به ترتیب از چهار هزار تن، 2 هزار تن و 300 تن به 10 هزار تن و پنج تن و هزار تن افزایش یافته است.
وی تاکید کرد: سیاست تولید شیر و دو قلوزایی روشی غلط برای اصلاح عملکرد بزهای کرکی است و اتخاذ این سیاست اشتباه موجب می‌شود از بین رفتن تولید کرک در ایران تسریع شود زیرا شیردهی می‌تواند تولید کرک را تا 66 درصد کاهش دهد و همچنین، شیردهی موجب کاهش فعالیت فولیکول‌های ثانویه تولید کرک می‌شود و در نهایت تولید کرک متوقف می‌ شود.
کارشناس مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان تصریح کرد: بزهای شیرده تقریبا فاقد فولیکول‌های ثانویه هستند و یا تعداد آنها اندک است و در هر میلی متر مربع پوست بزهای کرکی به ازای هر گروه فولیکول اولیه سه تایی حداقل 33 فولیکول ثانویه و حداکثر تا بیش از 50 فولیکول ثانویه مشاهده می‌شود. بر عکس، در بزهای شیرده در هر میلی متر مربع از پوست تقریباً 30 فولیکول اولیه وجود دارد که تار ضخیم تولید می‌کنند.
سیدمومن افزود: بزهای کرکی رایینی باید در دو مولفه افزایش تولید کرک و تولید گوشت اصلاح شوند بنابراین، اصلاح بزهای رایینی در مولفه‌های وزن بدن و مقدار تولید کرک قادر است درآمد دامداران و نیز ارزش افزوده حاصل از کرک را به شدت افزایش دهد که این امر در کشور چین و مغولستان تحقق یافته است.
وی به روند افزایش ارزش افزوده کرک اشاره و کرد و اظهار داشت: توسعه پرورش بزهای کرکی، تولید بیده ( کرک و مو)، کرک موکشی شده، تولید نخ، تولید پارچه، تولید پوشاک. گردش مالی صنایع نساجی بیش 3000 میلیارد دلار است. و سومین گردش مالی متعلق به این صنعت است که صنایع کرک بخشی از آن را تشکیل می‌دهد. زمانی که دلار در ایران 1050 تومان بود به ازای هر میلیارد دلار می توانستیم برای 150 تا 200 هزار نفر اشتغال ایجاد کنیم.
برچسب‌ها
خبرگزاری جمهوری اسلامی وزارت جهاد کشاورزی کرمان