بزرگنمايي:

کرمان رصد - پلها در شهر تهران از مهمترین زیرساختهای شهری هستند که هر اقدامی درباره آنها می تواند مستقیما بر حیات شهری موثر باشند. به بیان پژوهشگرانی همچون «سالاماک» و «فراس»، پلها می توانند نماد پیوند یا جدایی در شهر باشند. همچنین این سازه ها به طور مستقیم بر برنامه ریزی شهری در حوزه های مختلف از جمله شهرسازی، مدیریت بحران و حمل و نقل تاثیرگذار هستند و از این حوزه ها تاثیر می پذیرند.

پلها بخشی از تصویر شهر را نیز در ذهن ما خلق می کنند. تصوری که عموم ما از فضای شهر تهران داریم در بخشهایی از خود قطعا پلها را در خود جای داده است. پلهایی که در شب با نورپردازیهای زیبا جلوه ای مدرن به شهر ما می دهند و کمتر روزی در زندگی شهری ما وجود دارد که در آن از بالا یا پایین پلی در شهر عبور نکنیم.
قریب به اتفاق ما از اهمیت پلها در تاب آوری شهر آگاه هستیم. چنانچه پلها در شهر تاب آوری لازم را در برابر زلزله نداشته باشند بخش عمده ای از تاب آوری مسیرها و معابر دستخوش کاهش می گردد. در خصوص بسیاری از پلها این موضوع نه تنها معبری که پل در آن قرار دارد را مسدود خواهد کرد، بلکه معبر دیگری که پل از روی آن عبور می کند را نیز از دست خواهیم داد. می توان اینگونه گفت که توجه به دو اصل مقاوم سازی پلها و تعمیر و نگهداری دقیق آنها به عنوان راهی برای حفظ کیفیت خدمت دهی مستمر پل الزامی است.
این سازه های پرارزش بخش عمده ای از هزینه های احداث معابر شهری را در زمان ساخت به خود اختصاص داده اند و بر این اساس تخصیص بخش قابل توجهی از هزینه تعمیر و نگهداری معابر به این سازه ها نیز موضوعی دور از ذهن نیست.
باید توجه داشته باشیم که پلها از مصالح ساخته می شوند و اگر دوام را حفظ کیفیت، شکل اولیه و قابلیت خدمت دهی تعریف نماییم، هیچ مصالحی ذاتا دوام نامحدود ندارد. بر این اساس مصالح به مرور تحت تاثیر عوامل فیزیکی، شیمیایی و محیطی دچار زوال می شوند که نهایتا زوال پلها را به همراه دارند. اما چه باید کرد؟
بخشی از موضوع به حفاظت پل از قرارگرفتن در معرض مواد خورنده باز می گردد. زمانی ما بر روی برخی از پلها گلدانهایی را تعبیه کرده بودیم که آبیاری مداوم آنها موجب حضور دائمی آب در محل سازه پل می گردید. باید توجه داشته باشیم که نمک پاشی مداوم جهت برفروبی، حتی بر روی پلها، حضور یون کلر را در مجاورت سازه پل موجب می شود. یا عدم توجه به تعبیه سیستم زهکشی پل و خارج کردن آب از نزدیکی سازه پل می تواند موجب تسریع در زوال مصالح گردد. متاسفانه پلهایی را می توان در شهر تهران نام برد که تاسیسات زهکشی آنها با فاصله زمانی قابل توجهی از افتتاح پل احداث شده اند یا به باز بودن سیستم زهکش و کارآیی آن توجه چندانی نشده است. خوشبختانه روزبه روز مباحث تخصصی مرتبط با حفاظت پلها در برابر عوامل محیطی در شهر تهران بیشتر مورد توجه قرار می گیرند و در حال حاضر می توان گفت مجموعه معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران دانش فنی مناسب و متخصصین زبده ای را در خصوصا حوزه پل در اختیار دارد و اقدامات ارزشمندی را در خصوص حفظ پلها در برابر مواد خورنده محیطی به انجام رسانده است.
بخش دیگر موضوع به نحوه مدیریت تعمیر و نگهداری پل مربوط است. اتخاذ بهترین شیوه جهت مدیریت تعمیر و نگهداری پلها و نیل به مدیریت تعمیر و نگهداری پلها که تمامی عوامل از جمله اهمیت، وضعیت و ظرفیت باربری سازه، کیفیت خدمت دهی پل، هزینه های چرخه عمر سازه، تغییرات هرینه های آتی با توجه به نرخ تنزیل و تورم، پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و ایمنی ناشی از تعمیرات، زوال پل و نرخ زوال بر اساس زمان و بسیاری عوامل دیگر را در خود جای دهد، موضوعی بسیار هزینه بر و پیچیده است.
اما آیا این اقدام ارزش هزینه کرد را دارد؟ در حقیقت سیستم مدیریت پل راهکاری برای بهینه سازی و مدیریت منابع در دسترس جهت بازرسی، نگهداری یا حتی تعویض پلها است و در شرایط اقتصادی کنونی شهر تهران به مدیران شهری این امکان را می دهد تا با اجتناب از سیاستهای نگهداری عکس العملی و برنامه ریزی دقیق، به صرفه جوییهای صدها میلیارد تومانی در تعمیر و نگهداری پلها دست یابند. صرفه جوییهایی که در اندک مدت هزینه های پیاده سازی سامانه مدیریت تعمیر و نگهداری پل را جبران خواهد نمود.
علاوه بر این مهم، باید توجه داشت که خواه ناخواه یک سیستم مدیریت پل بانک داده هایی را برای مدیریت شهری فراهم می سازد که بر اساس آن ساخت و سازهای آینده می توانند با آموخته های مدیریت شهری از سالها تعمیر و نگهداری را در طراحی های آتی نیز دخیل نمایند که منافع اقتصادی آن پرواضح است.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که اگرچه تلاشهای خوب و موثری در تهران و سایر کلانشهرهای کشور برای ایجاد و توسعه یک سیستم جامع مدیریت پل صورت پذیرفته است، اما کماکان عمده تلاشها به تهیه بانک اطلاعاتی خرابیها و تعمیرات محدود مانده است و نقش موثر سامانه های مدیریت زیرساخت ازجمله پل در حصول صرفه جویی در فرآیند تعمیر و نگهداری هنوز به نحو شایسته ای ملموس نیست.
فراتر از این موضوع، طراحی ساختارهای مالی که بتوانند اعتبارات مربوط به تعمیر و نگهداری را در زمان مناسب به پروژه و قطعه توصیه شده توسط سامانه تعمیر و نگهداری اختصاص دهند نیز موضوعی است که نیاز به توجه جدی در شهر تهران دارد تا زحمات متخصصین حوزه مدیریت پل بتوانند حاصل خود را هم در قالب تاب آوری بیشتر شبکه معابر شهر و هم صرفه جوییهای کلان و مدیریت شده در هزینه های تعمیرات نشان دهند.