بزرگنمايي:

کرمان رصد - شهر: میانه‌های دهه 40 بود که مسیر درگذشتگان تهرانی‌ها از آرامستان‌های مجاور امامزاده‌های تهران و حوالی مثل امامزاده علی‌اکبر چیذر، ابن بابویه و امامزاده عبدالله و شاه عبدالعظیم شهرری؛ امامزاده صالح تجریش و آرامستان‌های محلی مثل مسگرآباد؛ امامزاده اهل بن علی ؛ آرامستان شمیران و ظهیرالدوله به سمت بهشت‌زهرا، آرامستان تازه تاسیس پایتخت تغییر مسیر داد تا جمع درگذشتگان دور هم جمع باشد.

آرامستانی که برای دفن نخستین مردگان در آن جایزه تعیین شده بود، حالا 50 ساله شده است، بهشت‌زهرا، نیم قرن می‌شود که با آغوش باز میزبان رفتگان از هر قشر و هر طبقه اجتماعی بوده و انگار خودش شبیه به یک کشور است، کشوری که هم نخست وزیر دارد هم نماینده مجلس، هم رییس جمهور دارد ، هم سرباز، سردار و هنرمند و مردمی از پیر و جوان، زن و مرد، کودک و کهنسال که مسیر همه‌شان در نهایت به یک جا ختم می شود.
140 تومان نرخ کفن و دفن
سال 1345 بود که نخستین زمزمه‌های ساخت یک آرامستان بزرگ برای تهرانی‌ها مطرح شد تا متوفیان پایتخت‌نشینان در گوشه گوشه شهر پراکنده نباشد. همان سال در دوره شهرداری «محمدعلی‌خان صفاری»، زمینی به وسعت 314 هکتار در جنوبی‌ترین نقطه تهران حدفاصل کهریزک تا باقرشهر خریداری شد اما عمر حضور محمدعلی‌خان بر مسند شهرداری به افتتاح گورستان مدرن تهران نرسید و کار به «منوچهر پیروز»، شهردار بعدی واگذار شد که البته پیروز هم در مدت زمان 10 ماهه حضورش تنها موفق شد حریم این آرامستان را دیوارکشی کند.
در دوره زمامداری «جواد شهرستانی» کار درختکاری این مجموعه با کاشت یک هزار اصله درخت و حفر هفت چاه عمیق انجام شد و در نهایت زمانی که «غلامرضا نیک‌پی» بر صندلی شهرداری تهران نشست، عزم برای افتتاح این آرامستان جزم و سرانجام حاصل همکاری چهار شهردار تهران در تاریخ 25 تیر 1349 افتتاح شد، همان روز هم نخستین متوفی یعنی «محمدتقی خیال» که یک پیرمرد 85 ساله بود در قطعه یک، ردیف یک و قبر شماره یک دفن شد. گورستان مدرن تهران تا زمان افتتاح هنوز هیچ عنوان و نامی نداشت اما در نهایت با مشورت شهردار وقت با «آیت‌الله خوانساری»، نام «بهشت‌زهرا» برای آن انتخاب شد و از همان زمان تا امروز با همین عنوان پذیرای متوفیان است. از سوی دیگر آیت‌الله خوانساری معتقد بود هزینه کفن و دفن در این گورستان تازه تاسیس هرچه کمتر باشد، بهتر است، از همین رو 18 تیرماه سال 1349، در حالی که 10 روز از افتتاح رسمی بهشت زهرا می‌گذشت، نرخ کفن و دفن اموات 140 تومان تعیین شد.
آرامستان 750 هکتاری پایتخت
سازندگان بهشت‌زهرا در نخستین سال تاسیس اعلام کرده بودند این آرامستان برای مدت 30 سال درگذشتگان پایتخت کفایت می کند اما با وقوع جنگ تحمیلی و ورود سیل عظیم شهدای وطن، ظرفیت بهشت‌زهرا، دو سال زودتر از موعد پیش‌بینی شده یعنی در سال 1378، پر شد. با این حال در همان سال، مساحت 110 هکتار در قسمت شمال‌شرقی این آرامستان به مجموعه بهشت‌زهرا اضافه و مهرماه 1388 هم 160 هکتار دیگر در بخش شرقی به این آرامستان ملحق شد. اکنون بهشت‌زهرای تهران 584 هکتار وسعت دارد که با در نظر گرفتن حرم مطهر امام خمینی (ره) وسعت آن به 750 هکتار می‌رسد که همین موضوع هم بهشت زهرا را در رده بزرگترین آرامستان‌های جهان بعد از وادی‌السلام در نجف قرار داده است، در حالیکه بزرگترین آرامستان اروپا تنها 100 هکتار مساحت دارد.
اکنون بهشت‌زهرا سالانه میزبان 60 هزار متوفی از افراد گوناگون جامعه است، آرامستانی که خانه ابدی 30 هزار شهید جنگ تحمیلی، چهارهزار شهید گمنام و 250 شهید مدافع حرم بوده و علاوه بر آن با آغاز دهه 70 قطعه‌ای برای هنرمندان شکل گرفت که تا امروز میزبان حدود 300 هنرمند و مردمی است که هر از چندی در ستایش هنر در این قطعه گردهم می‌آیند. قطعه دیگری هم با عنوان «نام‌آوران» در سال‌های اخیر در این آرامستان شکل گرفت که تاکنون برخی چهره‌های مطبوعاتی و فرهنگی نخبگان و ورزشکاران و کسانی که اهدای عضو کرده اند؛ در آن به خاک سپرده شدند.
در بخشی از قطعه 24 بهشت زهرا ساختمانی است که شهیدان بهشتی، رجایی، باهنر و دیگر شهدای هفتم تیر و هشتم شهریور در آن به خاک سپرده شده اند و پس از آنان هم میزبان برخی شهدای دولت‌های بعد شد و علاوه بر آن آیت‌الله طالقانی از رهبران انقلاب هم در میانه میدانی در بهشت زهرا به خاک سپرده شده است.
خبرنگار: ریحانه جاویدی